Bs Bùi Quốc Xết -
Tác nhân gây bệnh:
Coxsackievirus là một loại vius thuộc loại ssRNA virus, họ Piconavirudae và chi enterrovirus. Coxsackievirus có nhiều đặc điểm chung với poliovirus. Là một trong những nguyên nhân thường gặp gây viêm màng não do vius.
Coxsackievirus được chia thành các nhóm A và nhóm B. Coxsackievirus nhóm A đã được ghi nhận đã gây ra hiện tượng liệt flaccid, gây ra bởi viêm cơ toàn thân, trong khi coxsackievirus nhóm B gây ra tình trạng liệt co thắt do chấn thương cơ bắp và thoái hóa của mô thần kinh, ít nhất 23 serotypes (1 – 22, 24) thuộc nhóm A và 6 serotypes (1-6) của nhóm B.
Nhìn chung, nhóm A có xu hướng lây nhiễm coxsackievirus da và niêm mạc, gây herpangina (viêm loét miệng), xuất huyết kết mạc cấp tính (AHC), và bệnh tay chân miệng(HFM) miệng. Cả hai nhóm A và B có thể gây sốt không đặc hiệu, phát ban, bệnh đường hô hấp trên và viêm màng não.
Nhóm coxsackievirus nhóm B có xu hướng lây nhiễm tim, màng phổi, tuyến tụy và gan. Gây ra viêm phế mạc (pleurodynia), viêm cơ tim, màng ngoài tim và viêm gan. Coxsackievirus B gây bệnh cho tim có thể dẫn đến tràn dịch màng ngoài tim.
Sự kết hợp của bệnh tiểu đường phụ thuộc insulin (IDDM) gần đây đã được kết hợp với nhiễm trùng do enterovirus gần đây, đặc biệt viêm tụy do coxcackievirus B. Mối quan hệ này hiện nay được nghiên cứu thêm.
Hội chứng Sjogren cũng được nghiên cứu trong mối liên hệ với coxsackievirus.
Dịch tể học:
Trong hầu hết trường hợp, coxsackievirus gây triệu chứng nhẹ giống như cúm và biến mất mà không cần điều trị. Nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể dẫn đến nhiều bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.
Biểu hiện lâm sàng:
Khoảng một nữa trẻ em bị nhiễm coxsackievirus không có triệu chứng. coxsackievirus có thể gây một số triệu chứng lâm sàng như sốt cao đột ngột, đau họng, đau cơ, đau đầu khó chịu ở bụng, hoặc buồn nôn. Phần lớn trẻ sốt 3 ngày rồi giảm dần.
Coxasackievirus cũng có thể gay ra các bệnh lý khác như:
Bệnh tay, chân, miệng: gây ra loét màu đỏ đau đớn trong cổ họng và trên lưỡi, nưới răng, vòm miệng cứng, viêm trong má, lòng bàn tay, lòng bàn chân.
Herpangina: một nhiễm trùng họng, gồm các vết loét trên amydal và vòm miệng.
Xuất huyết kết mạc: Xuất huyết kết mạc thường bắt đầu như đau mắt, đỏ mắt, nhạy ánh sáng và mắt mờ.
Điều trị:
Trong một số thử nghiệm thuốc kháng vius Acyclovir tỏ ra có hiệu quả trong điều trị bệnh tay chân miệng.
Tài liệu tham khảo:
- Giáo trình bệnh học truyền nhiễm và bệnh nhiệt đới sau đại học tập II. Trường đại học y dược Huế, chủ biên
- PGS TS Trần Xuân Chương.( Huế 2023)
- Whitley RJ (2020), ″Chickenpox and Herpes zoter (varicella-zoter vius)‶, Mandell, Douglas and Bennett‵s principles and practice of Infectious Dieases, 9th edition, chap 136, pp. 1489 – 1855.
