Phone: 0235.3851.429
Hotline: 19009095
Email: bvdkquangnam@gmail.com
Thông tin:

Bệnh viện Đa khoa Quảng Nam

Làm nhẹ gánh nặng ung thư

Thứ năm, 06 Tháng 6 2013 20:36

Biên tập viên

Số truy cập: 3797

Bs CKI Nguyễn Xuân Hiền - Khoa GPB

Bên cạnh đời sống ngày càng được nâng cao, xã hội ngày càng phát triển, khoa học kỹ thuật ngày càng hiện đại, thì bệnh ung thư có chiều hướng ngày một gia tăng qua các nghiên cứu thống kê của toàn thế giới. Và ung thư đã trở thành một trong những gánh nặng sức khỏe của con người, là mối quan tâm lớn của toàn xã hội. Trên thế giới, việc phòng chống ung thư ngày càng phát triển và có tính chiến lược. Tại nước ta, công tác phòng chống ung thư mới bắt đầu được quan tâm, nhưng cũng đã đem lại hiệu quả tích cực.

- Tháng năm 2010,cơ quan quốc tế nghiên cứu ung thư (IARC) công bố gánh nặng ung thư toàn cầu GLOBOCAN 2008
- Hiệp hội quốc tế chống ung thư (UICC) ước lượng khoảng 40% các bệnh ung thư có thể phòng tránh được
- Sự hiểu biết về căn bệnh ung thư dẫn đến việc điều trị căn bệnh có hiệu quả hơn

.

ut1

1. Gánh nặng ung thư:

- Ung thư là sát thủ mạnh tay nhất so với các bệnh khác.

- Toàn thế giới có 12,7 triệu người mới mắc và 7,6 triệu người chết. Ước tính đến 2030 có xấp xỉ 21,4 triệu ca mới và 13,2 triệu ca chết hàng năm. Có sự khác biệt lớn các loại ung thư theo khu vực, trĩu nặng hơn ở các vùng kém phát triển.

- Tỉ lệ các loại ung thư thường gặp có xuất độ từ cao đến thấp: ung thư phổi, ung thư vú, ung thư đại trực tràng, ung thư bao tử, ung thư gan.

2. Đã biết nhiều nguyên nhân gây ung thư:

* Đại dịch thuốc lá: Thuốc lá gây ra hơn 15 loại ung thư không những ở phổi mà còn ở các cơ quan khác. Thuốc lá chứa hơn 60 chất gây ung thư không chỉ cho người hút mà còn gây hại cho những người xung quanh “cha hút con hít”. Ước tính cứ 3 người ung thu thì có 1 người do hút thuốc lá.

* Bệnh nhiễm: Có khoảng 1/5 (20%) số người mắc ung thư trên thế giới là do các tác nhân gây nhiễm. Trong bài viết vào năm 2008 của Zur Hausen H, giải Nobel y học mà Ong nhận được, cho thấy các ung thư liên quan lây nhiễm chiếm hơn 18,6% các ung thư. Trong đó, 10,3% ung thư do nhiễm EBV (ung thư vòm hầu, lympho Burkitt), 24,8% do nhiễm HBV + HCV (ung thư gan), 27,9% do nhiễm HPV (ung thư cổ tử cung, da)và 37% do nhiễm HP (Helicobacter pylory) (ung thư dạ dày).

* Bệnh theo miệng mà vào

- Bao gồm thức ăn muối mặn hun khói, chế độ ăn nhiều thịt đỏ, mỡ, ít rau quả tươi, thức ăn nhanh làm tăng nguy cơ ung thư của bao tử, đường ruột.

- IARC ước định ăn uống không lành thêm 1/3 gánh nặng ung thư, ăn uống ảnh hưởng khoảng 30% ung thư.

- Đáng sợ hơn nữa, HBV, HCV, bia rượu và aflatoxin liên thủ tàn phá gan. HP, khói thuốc lá, thức ăn muối mặn đánh hội đồng bao tử.

- EBV kết hợp chế độ ăn muối mặn gây ung thư vòm họng ở vùng Đông Nam Á, liên tay với sốt rét mạn tính gây lymphôm Burkitt ở châu Phi.

* Cơ chế sinh ung từ nơi sâu thẳm của sự sống:

Các chất sinh ung (carcinôgen), vi khuẩn, virut có tác động đến từ nơi sâu thẳm của sự sống đó là gen nằm trong nhân tế bào.

Có 2 nhóm gen trong sinh bệnh học của ung thư đó là gen ung bướu (oncongen) kiểm soát sự phát triển của tế bào, điều hòa dẫn truyền tín hiệu để tế bào nhận các kích thích cho sự phân bào, hướng tế bào vào chu kỳ chết theo lập trình và gen đè nén bướu làm chậm lại sự nhân chia của tế bào, sữa chữa lại các sai sót của ADN trong chu trình tế bào. Khi đột biến 2 gen này sẽ làm rối loạn dẫn truyền tín hiệu, tế bào không chết theo lập trình, và làm bất hoạt gen đè nén bướu, hậu quả là tế bào tăng sinh vô tổ chức không giới hạn và trở thành ung thư.

3. Làm nhẹ gánh nặng ung thư:

- Tiêm ngừa hoặc điều trị các tác nhân gây nhiễm một số ung thư (HBV, HCV, HIV, EBV, Hp,...)

- Thực hiện các biện pháp kiểm soát thuốc lá, giảm việc uống nhiều rượu bia, dinh dưỡng lành, vận động thể dục, tránh phơi nắng nhiều, giảm thiểu phơi trải với các tác nhân sinh ung do nghề nghiệp.

- Phổ biến rộng rãi các dấu hiệu và triệu chứng báo động.

- Rà tìm các dấu hiệu của các ung thư chưa có triệu chứng.

- Nâng cao các phương pháp điều trị.

Tài liệu tham khảo:

1. Bài giảng sau đại học năm 2011 của GS Nguyễn Chấn Hùng

2. Nguyễn Chấn Hùng, Phó Đức Mẫn, Xây dựng chiến lược phòng chống ung thư cho TP HCM, Y học TP HCM, trường đại học Y Dược Tp HCM, số đặc biệt chuyên đề ung bướu học (1998)

LAØM NHEÏ GAÙNH NAËNG UNG THÖ

Bs.CKI Nguyeãn Xuaân Hieàn

Khoa Giaûi phaãu beänh Beänh vieän ña khoa Quaûng Nam

Beân caïnh ñôøi soáng ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng hieän ñaïi, thì beänh ung thö coù chieàu höôùng ngaøy moät gia taêng qua caùc nghieân cöùu thoáng keâ cuûa toaøn theá giôùi. Vaø ung thö ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng gaùnh naëng söùc khoûe cuûa con ngöôøi, laø moái quan taâm lôùn cuûa toaøn xaõ hoäi. Treân theá giôùi, vieäc phoøng choáng ung thö ngaøy caøng phaùt trieån vaø coù tính chieán löôïc. Taïi nöôùc ta, coâng taùc phoøng choáng ung thö môùi baét ñaàu ñöôïc quan taâm, nhöng cuõng ñaõ ñem laïi hieäu quaû tích cöïc.

- Thaùng naêm 2010, cô quan quoác teá nghieân cöùu ung thö (IARC) coâng boá gaùnh naëng ung thö toaøn caàu GLOBOCAN 2008.

- Hieäp hoäi quoác teá choáng ung thö (UICC) öôùc löôïng khoaûng 40% caùc beänh ung thö coù theå phoøng traùnh ñöôïc

- Söï hieåu bieát veà caên beänh ung thö daãn ñeán vieäc ñieàu trò caên beänh coù hieäu quaû hôn.

1. Gaùnh naëng ung thö:

- Ung thö laø saùt thuû maïnh tay nhaát so vôùi caùc beänh khaùc.

- Toaøn theá giôùi coù 12,7 trieäu ngöôøi môùi maéc vaø 7,6 trieäu ngöôøi cheát. Öôùc

tính ñeán 2030 coù xaáp xæ 21,4 trieäu ca môùi vaø 13,2 trieäu ca cheát haøng naêm. --- Coù söï khaùc bieät lôùn caùc loaïi ung thö theo khu vöïc, tróu naëng hôn ôû caùc vuøng keùm phaùt trieån

- Tæ leä caùc loaïi ung thö thöôøng gaëp coù xuaát ñoä töø cao ñeán thaáp: ung thö phoåi , ung thö vuù, ung thö ñaïi tröïc traøng, ung thö bao töû, ung thö gan.

2. Ñaõ bieát nhieàu nguyeân nhaân gaây ung thö:

* Ñaïi dòch thuoác laù: Thuoác laù gaây ra hôn 15 loaïi ung thö khoâng nhöõng ôû phoåi maø coøn ôû caùc cô quan khaùc. Thuoác laù chöùa hôn 60 chaát gaây ung thö khoâng chæ cho ngöôøi huùt maø coøn gaây haïi cho nhöõng ngöôøi xung quanh “cha huùt con hít”. Öôùc tính cöù 3 ngöôøi ung thu thì coù 1 ngöôøi do huùt thuoác laù.

* Beänh nhieãm: Coù khoaûng 1/5 (20%) soá ngöôøi maéc ung thö treân theá giôùi laø do caùc taùc nhaân gaây nhieãm. Trong baøi vieát vaøo naêm 2008 cuûa Zur Hausen H, giaûi Nobel y hoïc maø Oâng nhaän ñöôïc, cho thaáy caùc ung thö lieân quan laây nhieãm chieám hôn 18,6% caùc ung thö. Trong ñoù, 10,3% ung thö do nhieãm EBV (ung thö voøm haàu, lympho Burkitt), 24,8% do nhieãm HBV + HCV (ung thö gan), 27,9% do nhieãm HPV (ung thö coå töû cung, da)vaø 37% do nhieãm HP (Helicobacter pylory) (ung thö daï daøy).

* Beänh theo mieäng maø vaøo

- Bao goàm thöùc aên muoái maën hun khoùi, cheá ñoä aên nhieàu thòt ñoû, môõ, ít rau quaû töôi, thöùc aên nhanh laøm taêng nguy cô ung thö cuûa bao töû, ñöôøng ruoät.

- IARC öôùc ñònh aên uoáng khoâng laønh theâm 1/3 gaùnh naëng ung thö, aên uoáng aûnh höôûng khoaûng 30% ung thö.

- Ñaùng sôï hôn nöõa, HBV, HCV, bia röôïu vaø aflatoxin lieân thuû taøn phaù gan. HP, khoùi thuoác laù, thöùc aên muoái maën ñaùnh hoäi ñoàng bao töû.

- EBV keát hôïp cheá ñoä aên muoái maën gaây ung thö voøm hoïng ôû vuøng Ñoâng Nam AÙ, lieân tay vôùi soát reùt maïn tính gaây lymphoâm Burkitt ôû chaâu Phi.

* Cô cheá sinh ung töø nôi saâu thaúm cuûa söï soáng:

- Caùc chaát sinh ung (carcinoâgen), vi khuaån, virut coù taùc ñoäng ñeán töø nôi saâu thaúm cuûa söï soáng ñoù laø gen naèm trong nhaân teá baøo.

- Coù 2 nhoùm gen trong sinh beänh hoïc cuûa ung thö ñoù laø gen ung böôùu (oncongen) kieåm soaùt söï phaùt trieån cuûa teá baøo, ñieàu hoøa daãn truyeàn tín hieäu ñeå teá baøo nhaän caùc kích thích cho söï phaân baøo, höôùng teá baøo vaøo chu kyø cheát theo laäp trình vaø gen ñeø neùn böôùu laøm chaäm laïi söï nhaân chia cuûa teá baøo, söõa chöõa laïi caùc sai soùt cuûa ADN trong chu trình teá baøo. Khi ñoät bieán 2 gen naøy seõ laøm roái loaïn daãn truyeàn tín hieäu, teá baøo khoâng cheát theo laäp trình, vaø laøm baát hoaït gen ñeø neùn böôùu, haäu quaû laø teá baøo taêng sinh voâ toå chöùc khoâng giôùi haïn vaø trôû thaønh ung thö.

3. Laøm nheï gaùnh naëng ung thö:

- Tieâm ngöøa hoaëc ñieàu trò caùc taùc nhaân gaây nhieãm moät soá ung thö (HBV, HCV, HIV, EBV, Hp,...)

- Thöïc hieän caùc bieän phaùp kieåm soaùt thuoác laù, giaûm vieäc uoáng nhieàu röôïu bia, dinh döôõng laønh, vaän ñoäng theå duïc, traùnh phôi naéng nhieàu, giaûm thieåu phôi traûi vôùi caùc taùc nhaân sinh ung do ngheà nghieäp.

- Phoå bieán roäng raõi caùc daáu hieäu vaø trieäu chöùng baùo ñoäng.

- Raø tìm caùc daáu hieäu cuûa caùc ung thö chöa coù trieäu chöùng.

- Naâng cao caùc phöông phaùp ñieàu trò.

Taøi lieäu tham khaûo:

- Baøi giaûng sau ñaïi hoïc naêm 2011 cuûa Gs Nguyeãn Chaán Huøng

- Nguyeãn Chaán Huøng, Phoù Ñöùc Maãn, Xaây döïng chieán löôïc phoøng choáng ung thö cho Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Y hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, tröôøng ñaïi hoïc Y – Döôïc Tp.HCM, soá ñaëc bieät chuyeân ñeà ung böôùu hoïc (1998).

Tin mới hơn: