BS Đinh Thị Hằng Nga - 

1. MỞ ĐẦU

Thuốc giãn phế quản giữ vai trò quan trọng trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) vì có nhiều tiềm năng trong điều trị và tính an toàn đối với bệnh nhân.

Những lợi ích của thuốc giãn phế quản:

• Thuốc giúp cải thiện chức năng hô hấp bằng cách làm giãn cơ trơn đường thở.
• Thuốc thường được chỉ định cho bệnh nhân COPD giai đoạn ổn định để làm giảm triệu chứng, tần suất và mức độ nghiêm trọng của đợt kịch phát, cải thiện khả năng vận động và tình trạng sức khỏe.

2. CÁC NHÓM THUỐC GIÃN PHẾ QUẢN

2.1. Thuốc chủ vận β2

Thuốc có cơ chế hoạt động chính là giãn cơ trơn đường thở.

Gồm có 2 nhóm chính là SABA(thuốc chủ vận β2 tác dụng ngắn) và LAMA (thuốc chủ vận β2 tác dụng kéo dài)

Mặc dù có một số tác động bất lợi nhất định, các thuốc chủ vận β2 không làm suy giảm chức năng phổi và làm tăng tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân COPD.

2.2. Các thuốc đối kháng muscarinic

Thuốc đối kháng muscarinic ngăn chặn tác động co thắt phế quản của acetylcholine trên thụ thể M3 muscarinic ở cơ trơn đường hô hấp.

2.3. Một số dụng cụ hít thường dùng

MDIs ( metered Dose Asthma Inhalers) : bình xịt định liều.

SMIs ( Soft Mist Inhaler ): dụng cụ xịt hít hạt mịn.

DPIs ( Dry Powder Inhaler): bình hít dạng bột khô

Nebulizer: máy phun khí dung

2.4. Phối hợp các thuốc giãn phế quản

Việc phối hợp các thuốc giãn phế quản với cơ chế và thời gian tác dụng khác nhau làm tăng khả năng giãn phế quản ở bệnh nhân COPD. Liệu pháp phối hợp cũng làm giảm nguy cơ gặp phải các tác động có hại so với liệu pháp đơn trị.

GOLD 2020 khuyến cáo mạnh LABA/LAMA như lựa chọn đầu tay cho bệnh nhân COPD. Phối hợp này cải thiện đáng kể chức năng phổi, ngưng thở, tình trạng sức khỏe và FEV1. Khi so sánh với liệu pháp đơn trị, liệu pháp phối hợp làm giảm xảy ra triệu chứng liên quan đến COPD và tỷ lệ xuất hiện cơn COPD kịch phát.

Cho tới nay, chưa có thuốc điều trị nào được khuyến cáo lựa chọn hơn các thuốc cùng nhóm còn lại trong phối hợp LABA/LAMA. Cũng chưa cho phối hợp LABA/LAMA cụ thể nào được chấp thuận cho 1 nhóm bệnh nhân COPD cụ thể. Do vậy, việc lựa chọn tác nhân LABA và LAMA đều dựa trên tình trạng bệnh lý và sự lựa chọn của bệnh nhân.

2.5. Phối hợp thuốc giãn phế quản và corticosteroid dạng hít

Phối hợp giữa thuốc giãn phế quản và corticosteroid dạng hít (ICS) được ứng dụng nhiều trong lâm sàng. Trị liệu ba (LABA + LAMA + ICS) cũng đã cho thấy khả năng cải thiện chức năng phổi, tình trạng sức khỏe và giảm triệu chứng/ đợt kịch phát tốt hơn khi so sánh trị liệu đôi LABA+ LAMA) hoặc trị liệu đơn.

3. Lựa chọn thuốc giãn phế quản trong COPD giai đoạn ổn định

Thuốc giãn phế quản đường hít được ưu tiên.

Mục đích kiểm soát triệu chứng.

Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài đơn trị hoặc trị liệu đôi được lựa chọn điều trị khởi đầu cho bệnh nhân. Bệnh nhân khó thở nên tăng từ 1 thuốc thành 2 thuốc.

SABA phối hợp với SAMA điều trị hàng ngày hoặc khi cần có hiệu quả hơn đơn trị .

Phối hợp LABA và LAMA làm tăng FEV1, giảm triệu chứng, tỷ lệ nhập viện và tần suất xảy ra đợt kịch phát hơn đơn trị liệu.

Theophyline cho hiệu quả giãn phế quản ít ở bệnh nhân COPD giai đoạn ổn định.

4. Kết luận

Thuốc giãn phế quản giữ vai trò quan trọng trong biện pháp điều trị COPD bằng tác nhân dược lý. Khởi đầu điều trị bằng thuốc giãn phế quản sớm cho thấy khả năng cải thiện sức khỏe lâu dài và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.