Bs Trình Trung Phong – 

Gần đây một số địa phương trên cả nước xuất hiện nhiều bệnh nhân bị cúm mùa mà phương tiện truyền thông hay đua tin, đặc biệt số bệnh nhân nhập viện tại khoa Nội do biến chứng của cúm mùa cũng tăng lên.

Cúm mùa (hay còn gọi là bệnh cúm) là một bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Đây là một bệnh phổ biến trên toàn cầu, thường bùng phát thành dịch vào mùa đông hoặc thời tiết chuyển mùa. Dù phần lớn các trường hợp cúm lành tính, bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những nhóm có nguy cơ cao. 

1. Nguyên nhân và đường lây truyền

Nguyên nhân:

- Cúm mùa do virus cúm thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra, với 3 loại chính:

  - Cúm A: Chủ yếu gây dịch bệnh ở người và động vật, thường nguy hiểm hơn (ví dụ, H1N1, H3N2).

  - Cúm B: Chỉ lây lan ở người và gây bệnh nhẹ hơn.

  - Cúm C: Hiếm gặp và thường không gây thành dịch. 

Đường lây truyền:

- Qua giọt bắn: Virus lây lan qua các giọt bắn nhỏ từ đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện.

- Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào bề mặt hoặc đồ vật nhiễm virus, sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

- Không khí đông đúc: Các không gian kín, ít thông thoáng là điều kiện lý tưởng cho virus lây lan.

2. Triệu chứng của cúm mùa:

Triệu chứng cúm mùa thường xuất hiện sau thời gian ủ bệnh từ 1-4 ngày, bao gồm:

- Toàn thân: Sốt cao (thường trên 38°C), ớn lạnh, mệt mỏi, đau cơ và khớp.

- Đường hô hấp: Ho khan, đau họng, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

- Khác: Nhức đầu, đau mắt, đôi khi buồn nôn hoặc tiêu chảy (đặc biệt ở trẻ em).

Triệu chứng cúm có thể kéo dài từ 3-7 ngày. Tuy nhiên, ho và mệt mỏi có thể kéo dài vài tuần sau khi bệnh khỏi.

3. Biến chứng của cúm mùa:

Cúm mùa có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những nhóm có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai, và người có bệnh mạn tính. 

-  Các biến chứng phổ biến:

+ Viêm phổi (nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do cúm).

+ Viêm xoang, viêm tai giữa.

 + Làm nặng thêm các bệnh lý mạn tính như hen, COPD, hoặc bệnh tim mạch.

- Hiếm gặp hơn: Viêm não, viêm cơ tim.

4. Phòng ngừa cúm mùa:

Phòng bệnh cúm mùa hiệu quả không chỉ giúp bảo vệ cá nhân mà còn giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng. 

 * Tiêm vắc xin cúm:

 Đây là phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Vắc xin cúm được cập nhật hàng năm để phù hợp với các chủng virus mới. Đối tượng cần ưu tiên tiêm: Trẻ em trên 6 tháng tuổi, người già, phụ nữ mang thai, và người có bệnh nền.

 * Thực hành vệ sinh cá nhân:

- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch sát khuẩn.

- Che miệng khi ho/hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay.

- Tránh chạm tay lên mắt, mũi, miệng khi chưa rửa tay.

*  Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây:

- Tránh tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc cúm.

- Ở nhà nếu có triệu chứng cúm để hạn chế lây lan.

 * Cải thiện môi trường sống:

- Đảm bảo không gian sống thoáng khí, sạch sẽ.

- Giữ ấm cơ thể trong mùa đông.

5. Điều trị cúm mùa:

* Điều trị triệu chứng:

- Hạ sốt bằng thuốc như paracetamol.

- Uống đủ nước để bù nước và giảm đau họng.

- Nghỉ ngơi, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ.

  * Sử dụng thuốc kháng virus:

 Thuốc kháng virus (như oseltamivir, zanamivir) có thể được sử dụng để rút ngắn thời gian mắc bệnh và giảm biến chứng, nhưng cần dùng sớm trong 48 giờ đầu tiên sau khi khởi phát triệu chứng.

*  Khi nào cần đến bác sĩ:

- Sốt cao kéo dài hơn 3 ngày.

- Khó thở, đau ngực, môi tím tái.

- Triệu chứng nặng hơn ở các nhóm nguy cơ cao.

6. Cúm mùa và ý nghĩa cộng đồng:

Cúm mùa không chỉ là vấn đề sức khỏe cá nhân mà còn gây áp lực lớn lên hệ thống y tế, đặc biệt khi bùng phát dịch. Việc phòng ngừa và điều trị kịp thời không chỉ giảm nguy cơ tử vong mà còn hạn chế tổn thất kinh tế do bệnh tật. 

7. Kết luận:

Cúm mùa là một bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả. Tiêm vắc xin định kỳ, thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và tiếp cận điều trị sớm là chìa khóa để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Mỗi người cần ý thức và chủ động trong việc phòng chống cúm mùa, góp phần giảm thiểu gánh nặng cho xã hội.​