Bs Trương Như Quỳnh - 

1. Giới thiệu

Động mạch mắt có những điểm tương đồng về giải phẫu và chức năng với mạch máu nội sọ, là một mạch máu dễ tiếp cận để đánh giá bằng siêu âm Doppler nhằm cung cấp thông tin về tuần hoàn nội sọ. Nhiều bằng chứng cho thấy ở những sản phụ có tiền sản giật có hiện tượng giảm trở kháng và tăng vận tốc dòng chảy ở động mạch mắt.

2. Cách thực hiện Doppler động mạch mắt

Thời điểm khảo sát được lựa chọn là 19 tuần 1 ngày đến 23 tuần 3 ngày. Sản phụ nằm ngửa ở tư thế thoải mái, mắt nhắm, thực hiện siêu âm bằng đầu dò Linear 7,5MHz, bắt đầu bằng Doppler màu để xác định mạch máu mắt sau đó đo bằng Doppler xung. Xung Doppler được ghi lại từ 3- 5 chu kì và phải đảm bảo góc Doppler < 20 0 , cửa sổ xung mức 2mm với độ sâu 3,5- 4cm và độ lọc thành là 50Hz và tần số lặp xung được đặt ở 125 kHz. Siêu âm nên được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa Sản hoặc Siêu âm đã được đào tạo siêu âm Doppler động mạch mắt. Thực hiện từ mắt phải sang trái rồi ngược lại.

Hình 1 : Doppler động mạch mắt

Sử dụng bốn chỉ số sau để đánh giá là : Đỉnh vận tốc tâm thu thứ nhất, đỉnh vận tốc âm thu thứ hai, chỉ số đập, và tỷ số PSV (được tính bằng Đỉnh vận tốc tâm thu thứ nhất/ Đỉnh vận tốc tâm thu thứ 2).

3. Hiệu quả của Doppler động mạch mắt khi dự đoán tiền sản giật

Giáo sư Nicolaides và cộng sự đánh giá hiệu quả của Doppler động mạch mắt và các chỉ điểm khác khi dự đoán tiền sản giật bằng cách khai thác đặc điểm nhân khẩu và tiền sử y khoa, đánh giá siêu âm hình thái và sự tăng trưởng của thai, khảo sát hình dạng sóng vận tốc của động mạch mắt sản phụ, đo HATB, UtA- PI, PlGF huyết thanh, sFlt-1 huyết thanh trong nghiên cứu tiến cứu của mình.

Sử dụng mô hình phân tích nguy cơ để khảo sát nguy cơ chuyển dạ ở tuổi thai < 37 tuần và > 37 tuần, đặc hiệu ở mỗi cá thể có tiền sản giật và để xác định sự chính xác của sàng lọc bằng cách kết hợp các đặc điểm nhân khẩu và tiền sử y khoa khi kết hợp với các dấu ấn sinh học. Kết quả cho thấy, trong 2.853 sản phụ được đưa vào nghiên cứu có 76 sản phụ (chiếm 2,7%) phát triển thành tiền sản giật, trong đó có 18 sản phụ (chiếm 0,6%) chuyển dạ ở tuổi thai < 37 tuần, và tỷ lệ PSV động mạch mắt ở sản phụ có tăng lên đáng kể.

Bảng 1: Khả năng chẩn đoán của PSV động mạch mắt trong tiền sản giật sinh non

Bảng 2: Khả năng chẩn đoán của PSV động mạch mắt trong tiền sản giật không nguy cơ sinh non

4. Kết luận

Doppler động mạch mắt là một phương pháp đơn giản, dễ thực hiện có ý nghĩa khi được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các phương pháp tầm soát tiền sản giật. Tuy nhiên các nghiên cứu hiện tại cỡ mẫu vẫn còn nhỏ nên cần thêm nhiều nghiên cứu hơn trong tương lai.

Nguồn: Sapantzoglou I, Wright A, Arozena M.G, Campos R.V, Charakida M, Nicolaides K H (2021), "Ophthalmic artery Doppler in combination with other biomarkers in prediction of pre-eclampsia at 19-23 weeks' gestation", Ultrasound Obstet Gynecol, 57 (1), pp. 75-83