Trong những năm gần đây, cùng với tiến độ đô thị hóa và mức độ đậm đặc của khói bụi từ những khu công nghiệp, từ lưu lượng xe… đâu đâu cũng thấy bụi là nguyên nhân khiến bệnh nhân đến khám tại chuyên khoa Tai mũi họng vì bệnh viêm xoang ngày một đông hơn.

Nguyên nhân hàng đầu là ô nhiễm môi trường.

Trong số những nguyên nhân bên ngoài dẫn đến bệnh viêm xoang, phổ biến nhất là không khí ô nhiễm tại các đô thị lớn, các khu công nghiệp nhiều nhà máy… Môi trường không trong lành làm vùng xoang mũi dễ bị dị ứng, hoặc bội nhiễm. Tiếp đến là do tiếp xúc, chẳng hạn như khi bơi lội tại những hồ bơi có chất lượng nước không đảm bảo, những người có bệnh lý tiềm ẩn về vách ngăn hoặc có cơ địa dị ứng thì khi tiếp xúc với nước bẩn thường xuyên cũng sẽ gây nên viêm xoang.

Bội nhiễm từ những đợt cảm cúm cũng là một nguyên nhân bên ngoài khác. Khi bị cảm cúm, gây chảy mũi, kết hợp với không khí bẩn, khói bụi và vi trùng, từ viêm mũi sẽ chuyển đến viêm xoang theo đường tự nhiên vì xét về giải phẫu học, mũi và xoang thông nhau bằng những lỗ thông.

Một số nguyên nhân bên trong thường gặp là viêm xoang do sâu răng; viêm xoang do sau chấn thương, máu tụ trong xoang; ở trẻ em có thể do bị viêm amydales gây nhiễm trùng… Ngoài ra còn có những nguyên nhân tự nhiên như người có cơ địa bệnh lý về polip, niêm mạc thoái hóa tạo thành khối polip (khối u lành tính) trong mũi, trong xoang, dẫn đến viêm xoang do polip.

Về thời gian, viêm xoang chia làm hai loại: cấp tính và mạn tính. Viêm xoang cấp tính thường ban đầu do siêu vi, sau đó bị bội nhiễm, nếu điều trị đúng cách có thể khỏi hẳn sau 1-2 tuần. Viêm xoang mạn tính phức tạp hơn vì thường tái phát, khó điều trị dứt điểm. Nguyên nhân thường trên nền dị ứng, do ô nhiễm môi trường, khí hậu có nhiệt độ thay đổi. Một trường hợp rất hay gặp là bệnh nhân làm việc trong phòng máy lạnh, mũi phải điều tiết với không khí lạnh, khi bước ra ngoài, trời nóng, mũi lại phải điều tiết, khiến cho tình trạng dị ứng không thuyên giảm.

Triệu chứng và điều trị

Để phân biệt giữa sổ mũi, nghẹt mũi khi bị cảm cúm thông thường với tình trạng mũi do viêm xoang, chúng ta nhận thấy một số yếu tố sau: nếu chỉ bị cảm cúm, bệnh nhân sổ mũi nhiều nhưng nước mũi thường trong còn viêm xoang, bệnh nhân có nước mũi đặc, kèm triệu chứng nhức đầu, sổ mũi, nhức một hoặc hai bên xoang, xoang hàm và xoang sàng dễ bị nhức nhất, còn xoang trán và xoang bướm thường sẽ nhức khi bệnh kéo dài, cảm thấy nặng ở mũi, đôi khi nghe khó…

Cả viêm xoang cấp tính lẫn mạn tính đều có thể nhẹ hoặc trở nặng, tùy theo diễn biến của bệnh. Trong trường hợp nhẹ, chỉ cần uống thuốc kháng viêm, kháng dị ứng, kèm theo dùng thuốc xịt mũi để làm loãng chất nhầy, làm sạch mũi, giúp mũi thông thoáng. Nếu bị nặng, các triệu chứng diễn ra thường xuyên… cần đến khám chuyên khoa Tai mũi họng để được súc rửa xoang, hoặc nếu cần sẽ phẫu thuật nội soi để lấy mủ ra khi điều trị không hiệu quả.

Điều trị không đúng phương pháp và kịp thời bệnh viêm xoang có thể đưa đến những biến chứng rất nghiêm trọng như viêm màng não, viêm nhiễm mô quanh vùng mặt, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, có thể làm mù mắt…

BS CKII Trần Giám