Khoa PHCN

Gãy đầu dưới xương quay là loại gãy xương chi trên thường gặp nhất trong chấn thương chỉnh hình, chiếm gần 1/6 các gãy xương trong cấp cứu. Cách đây trên 30 năm, gãy đầu dưới xương quay được xem là loại gãy đơn giản, dễ điều trị, đa phần là điều trị bảo tồn bằng băng bột. Ngày nay các chấn thương nặng ngày càng tăng làm gia tăng đáng kể số trường hợp gãy đầu dưới xương quay phạm khớp phức tạp. Các bệnh nhân này thường trẻ tuổi và bên cạnh gãy xương phức tạp còn là sự tổn thương nặng nề phần mềm xung quanh. Đối với gãy phức tạp đầu dưới xương quay, nắn xương đã là khó nhưng giữ được kết quả nắn lại càng khó hơn. Do đó bó bột trong trường hợp này rất dễ bị di lệch thứ phát.

I. NGUYÊN NHÂN

1. Trực tiếp: Trước kia gặp khi quay Maniven ôtô, Maniven bật trở lại đánh mạnh vào đầu dưới xương quay và làm gãy xương.
2. Gián tiếp: Ngã chống tay trong tư thế bàn tay duỗi hết mức( dầu dưới xương quay bị ép giữa mặt đất và sức nặng thân người). Là nguyên nhân thường gặp.

II. TRIỆU CHỨNG

 1.Triệu chứng cơ năng

• Đau : Đau ở trên khớp cổ tay
• Giảm cơ năng ít, do đó nhiều nạn nhân đến muộn hoặc nhầm với bong gân.

 2. Triệu chứng thực thể

• Nhìn thẳng:bàn tay vẹo ra ngoài,trục ngón tay không qua ngón giữa mà qua ngón 4 ngón 5.
• Bờ ngoài cẳng tay và bàn tay tạo nên hình lưỡi lê.
• Nhìn nghiêng: bàn tay đưa ra sau,đoạn dưới gồ ra sau,đoạn trên gồ ra trước tạo nên hình lưng nĩa ở trên khớp cổ tay.
• Sờ nắn: đau chói tại nơi gãy.Mõm trâm quay lên cao hơn mõm trâm trụ.

III. ĐIỀU TRỊ

1. Bảo tồn

• Trừ đau: gây tê tại chỗ bằng Novocain
• Kéo nắn
• Bó bột: đặt một nẹp bột từ 1/3 trên cẳng tay đến khớp bàn tay và ngón tay,sau đó quấn một vòng tròn cẳng tay-bàn tay để bàn tay và ngón tay ở tư thế cơ năng
• Thời gian để bột 4 tuần.

2. Phẫu thuật

• Phẫu thuật xuyên kim Kirschner hoặc đặt nẹp ốc nhỏ,có thể đặt cố định ngoài trong gãy xương hỡ và gãy nhiều mãnh.

IV. VẬT LÝ TRỊ LIỆU

1. Giai đoạn bất động

1.1 Mục đích

Chống rối loạn tuần hoàn, giảm đau, giảm sưng: chống teo cơ, kết dính khớp; duy trì tầm vận động của các khớp

1.2. Phương pháp

• Tư thế trị liệu: Treo cao tay trong tuần lễ đầu thứ hai để chống phù nề bàn tay
• Vận động: sau khi bột khô, cần tập vận động ngay, lúc đầu có thể tập khớp vai, khớp khuỷu trên cơ sở thực hiện vận động các cử động mẫu của khớp vai, khớp khuỷu.
• Tập co cơ tĩnh phần bị bất động.

2. Giai đoạn sau bất động

• Sau thời gian bất động, khớp cổ tay hạn chế các tầm hoạt động gập, duỗi nghiêng trụ, nghiêng quay do kết dính tại khớp.
• Bàn tay bị phù nề, rối loạn tuần hoàn, rối loạn dinh dưỡng, da khô, teo cơ.

2.1. Mục đích

• Gia tăng tuần hoàn, giảm dau, giảm sưng nề.
• Gia tăng tầm hoạt động của khớp.
• Điều trị hội chứng Sudeck giai đoạn 3 ở cổ tay và bàn tay.

2.2. Phương pháp

• Nhiệt trị liệu: sau tháo bột ngâm tay trong nước ấm.
• Điện trị liệu: nếu không xuyên kim hoặc kim hoặc nẹp ốc có thể áp dụng siêu âm hoặc sóng ngắn.