Bs Nguyễn Tuấn Long - Khoa Nội TM

Vào năm 2013, JNC8 (the Eighth Joint National Committee), và ESH/ESC (European Society of Hypertension/the European Society of Cardiology) đều khuyến cáo việc điều trị tăng huyết áp với huyết áp mục tiêu dưới 140mmHg. Với những bệnh nhân trên 60 tuổi huyết áp được yêu cầu là 150/90mmHg. Tuy nhiên, con số này thật ra vẫn gây nhiều bất đồng. Thực tế là, đã có 5 thành viên trong ban biên soạn JNC8 đã viết bài về sự lo lắng của họ với vấn đề tăng mức huyết áp mục tiêu từ 140mmHg lên 150mmHg ở những bệnh nhân trên 60 tuổi. Việc điều trị huyết áp cao sẽ giúp làm giảm các nguy cơ về tim mạch là điều không bàn cãi, nhưng mức giảm là bao nhiêu thì hầu như chưa chắc chắn. Nhằm tìm câu trả lời cho vấn đề được đặt ra, tháng 9 năm 2015, một nghiên cứu lớn được bảo trợ bởi Viện Sức Khỏe Quốc Gia Hoa Kỳ (NIH – National Institutes of Health) đã chỉ ra rằng: Chiến lược kiểm soát huyết áp càng tích cực – mục tiêu đưa huyết áp tâm thu về dưới 120mmHg – sẽ làm giảm nguy cơ tử vong và các biến cố tim mạch  nhiều hơn so với chiến lược truyền thống.

Thử nghiệm SPRINT (Systolic Blood Pressure Intervention Trial), tiến hành tại  100 trung tâm lâm sàng tại Hoa Kỳ và Puerto Rico, với 9300 bệnh nhân tăng huyết áp nguy cơ cao trên 50 tuổi có kèm theo ít nhất một nguy cơ tim mạch hoặc bệnh thận trước đó với huyết áp mục tiêu 120mmHg mang đến hiệu quả giúp làm giảm 30% các biến cố tim mạch và gần 25% tỉ lệ tử vong toàn bộ khi so sánh với những bệnh nhân được điều trị với huyết áp mục tiêu 140mmHg. Với những kết quả ấn tượng đó, thử nghiệm này đã phải kết thúc trước dự tính (năm 2018).

“Nghiên cứu này đã chứng minh việc điều trị huyết áp một cách tích cực sẽ giúp dự phòng các biến cố tim mạch và cứu sống được nhiều bệnh nhân” – BS Jackson Wright (Case Western Reserve University, Cleveland, OH), một thành viên chính trong nghiên cứu.

Các điều tra viên trong nghiên cứu SPRINT không tiết lộ kết quả cụ thể của các tiêu chí cuối, như hội chứng vành cấp, đột quỵ, suy tim, hoặc tử vong do các bệnh lý tim mạch là bao nhiêu.  Trong cuộc phỏng vấn, họ chỉ trả lời rằng mức độ giảm này là đủ lớn khiến cho Ủy Ban Giám sát An toàn và Số Liệu quyết định kết thúc sớm nghiên cứu.

Nhóm nghiên cứu sẽ lên kế hoạch gởi các kết quả của họ đến các tạp chí y khoa để xem xét, và hy vọng sẽ được đăng vào cuối năm 2015.

BS Spiral Bangalore (New York University School of Medicine, NY), không thuộc nhóm nghiên cứu, đã nhân định rằng: “huyết áp mục tiêu lý tưởng đã được nâng lên hạ xuống gần 10 năm qua, đến bây giờ chúng ta mới có được một câu trả lời rõ ràng từ một nghiên cứu lớn với độ tin cậy cao”.

BS Bangalore cũng nhấn mạnh việc phải phân tích một cách toàn diện các dữ liệu trước khi đưa ra kết luận cuối cùng, nhưng từ bây giờ, với kết quả ấn tượng trên biến cố tim mạch cũng như tử vong, nghiên cứu SPRINT chắc chắn sẽ làm “rung chuyển mọi thứ”.

Theo BS Messerli (St Luke's-Roosevelt Hospital, New York), nếu kết quả lần này là không thể bác bỏ, với việc nghiên cứu được kết thúc sớm, đương nhiên sẽ gây nên một số nghi ngờ, nó sẽ làm thay đổi một số quan niệm trước đây. Kết quả này không đồng nghĩa với một mối tương quan nghịch giữa biến cố tim mạch và tử vong với mức huyết áp, nhưng mức huyết áp tối ưu rõ ràng là đã thấp hơn các nghiên cứu trước đó.

Trong thử nghiệm, bệnh nhân và bác sĩ tham gia sẽ được chọn lựa các thuốc hạ huyết áp nhằm đạt được huyết áp mục tiêu ở 2 nhóm nghiên cứu. Các bệnh nhân kèm đái tháo đường và đột quỵ không thuộc đối tượng nghiên cứu. Khoảng 25% số bệnh nhân có độ tuổi lớn hơn 75.

Ở nhóm kiểm soát huyết áp tích cực, bệnh nhân có huyết áp mục tiêu dưới 120mmHg. Ở nhóm này, bệnh nhân được điều trị với từ 3 loại thuốc hạ áp trở lên, bao gồm lợi tiểu (chlorthalidone), chẹn kênh canxi (amlodipine), và ức chế men chuyển (lisinopril). Đây là những thuốc đã được chứng minh vừa có tác dụng hạ áp cũng như làm giảm các bệnh lý tim mạch và tử vong.

Ở nhóm kiểm soát huyết áp tiêu chuẩn, bệnh nhân được điều trị với mức huyết áp mục tiêu là dưới 140mmHg, bệnh nhân được điều trị trung bình với 2 loại thuốc hạ huyết áp.

Nghiên cứu SPRINT vẫn đang tiến hành với những mục tiêu nhỏ hơn, gọi là SPRINT-MIND, nhằm đánh liệu việc hạ huyết áp mục tiêu có giúp làm giảm tỉ lệ sa sút trí tuệ, làm chậm quá trình lão hóa chức năng nhận thức, và cuối cùng là giảm bệnh lý mạch máu não nhỏ (đánh giá bằng MRI). Ảnh hưởng của việc điều trị lên chức năng thận cũng đang được đánh giá.

Sẽ còn quá sớm để nói nguyên cứu SPRINT sẽ thay đổi thực hành lâm sàng cũng như các hướng dẫn (guidelines) hiện hành về bệnh lý tăng huyết áp. Các số liệu còn cần được phân tích lại một cách thận trọng và cần được xem xét bởi các chuyên gia. Nhưng những kết quả mà nó mang lại là rất ấn tượng, mang một ý nghĩa “khai sáng”, nó sẽ tác động đến cách mà bác sĩ điều trị bệnh nhân tăng huyết áp. Và thực tế các kết quả này sẽ có vai trò gì trong JNC9 hay khuyến cáo của ESH/ESC trong tương lai hay không, chúng ta hãy cùng chờ xem.