Ths Lê Tự Định - Khoa ICU

Các polymyxins, bao gồm colistin, hiện nay đang được sử dụng như  một phương cách điều trị cuối cùng các bệnh lý nhiễm khuẩn đa kháng (Multidrug-Resistant = MDR) gây ra bởi Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, và Klebsiella pneumoniae. Hầu hết vi khuẩn gram âm đa kháng có một nồng độ ức chế tối thiểu (Minimum Inhibitory Concentration = MIC) polymyxin  từ 1-2 mcg / ml, nhưng sự đề kháng đã bắt đầu xuất hiện, và trị liệu phối hợp được khuyến nghị.

Natri Colistimethate là một tiền chất đã được thủy phân để colistin vào cơ thể, bao gồm cả nhu mô phổi. Những sản phẩm chuyển hóa có thể được đánh dấu hoặc natri colistimethate colistin hoặc colistin base, và chuyển đổi giữa các liều nghiên cứu có thể gây nhầm lẫn. Một mg colistimethate natri là tương đương với khoảng 12.500 đơn vị quốc tế (IU); colistimethate natri là tương đương với colistin base ở một tỷ lệ từ 2,67-1 mg. Tại Hoa Kỳ các dạng tiêm tĩnh mạch được sử dụng qua máy phun sương vì Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (US Food and Drug Administration = FDA) không chấp thuận  dạng hít. Nên cẩn thận không sử dung dịch đã pha  trên 24 giờ vì chuyển hóa colistin có thể xãy ra trong lọ thủy tinh dẫn đến kích thích đường hô hấp những tác hại tiềm ẩn khi sử dụng.

Những nghiên cứu dược động học về colistin đã được thực hiện, nhưng các nghiên cứu về sự xâm nhập của colistin qua tĩnh mạch để vào nhu mô phổi xem ra còn hạn chế. Sử dụng colistin khí dung bằng một máy phun sương có thể làm gia tăng sự phân bố colistin ở đường hô hấp với sự hấp thu toàn thân tối thiểu, nhưng nồng độ tại vị trí nhiễm khuẩn có thể giảm bởi viêm phổi. Các nghiên cứu trên trẻ em bị xơ nang cho thấy  liều 30 mg và 75 mg mỗi 12 giờ là an toàn và hiệu quả để ức chế sự lan tràn của thực P. aeruginosa. Liều 100 mg và 150 mg colistin base mỗi 12 giờ trước đây được sử dụng để điều trị viêm phổi liên quan đến thở máy (VAP).

Dược động học của colistin dùng bằng đường hít được xác định ở những bệnh nhân viêm khí phế quản liên quan đến thở máy do P aeruginosa, A baumannii, hoặc K pneumoniae nhạy cảm chỉ với polymyxin. Các bệnh nhân được  nhận liều 1.000.000 IU natri colistimethate khí dung ( colistin base 30 mg) mỗi 8 giờ trong 7 ngày. 16 trên 20 bệnh nhân đã lành bệnh, nhưng nồng độ colistin trong dịch  lót biểu mô giảm dưới các giá trị MIC tại thời điểm 8 giờ ở 8 trong số 20 bệnh nhân. Một cuộc điều tra về hiệu quả lâm sàng của việc dùng colistin khí dung liều cao để điều trị VAP do P aeruginosa và A baumannii cũng đã được công bố khoảng thời gian này. Những bệnh nhân với tác nhân gây bệnh nhạy cảm với beta-lactam đã được tính đến như là một nhóm chứng và điều trị bằng kháng sinh tiêm tĩnh mạch trong 14 ngày. Những bệnh nhân với các vi khuẩn đa kháng (MDR) được điều trị bằng khí dung colistimethate natri 5.000.000 IU (150 mg colistin base) mỗi 8 giờ cho 7-19 ngày. Trong nhóm khí dung, 67% được chữa khỏi bệnh sau khi kết thúc điều trị so với 66% ở nhóm chứng được điều trị với β-lactam. Tăng creatinine huyết thanh cao hơn 1,5 lần so với giá trị ban đầu đã được tìm thấy trong 8% bệnh nhân được điều trị với β-lactam so với 12% ở những bệnh nhân được điều trị bằng colistin khí dung.

Tóm lại, chế độ tối ưu của việc sử dụng colistin khí dung cho bệnh nhân nhiễm các vi khuẩn đa kháng (MDR) không phải là hoàn toàn rõ ràng do thiếu các thử nghiệm ngẫu nhiên, nhưng phác đồ điều trị liều cao đã được sử dụng thành công mà không làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm độc thận. Một liều colistin base150 mg mỗi 8 giờ cho thấy  có hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân bệnh viêm phổi liên quan đến thở máy (VAP) do nhiễm các vi khuẩn đa kháng (MDR) từ P. aeruginosa và A. baumannii nếu dùng trong vòng 24 giờ đầu.

Lược dịch từ “Aerosolized Colistin for Ventilator-Associated Pneumonia”, Medscape Critical Care, July 30,2015.