Ds Bùi Văn Nghĩa

Theo ghi nhận ở Anh quốc 10% các ca phẫu thật ghép gan là do nhiễm độc Paracetamol, với khoảng 20 viên nén Paracetamol có thể là nguy hiểm rồi. Ở Anh mỗi năm có tới 100-150 người chết với liều dùng đó. Và 3 vạn người đã phải vào bệnh viện vì bị ngộ độc Paracetamol. Ủy ban toàn quốc (CSM: commiltec on safety of medicines) đã cảnh báo về các tai nạn dùng Paracetamol. Muốn cố tình tự đầu độc người ta thường dùng thuốc này; còn các bệnh nhân dùng cùng một lúc nhiều chế phẩm có chứa Paracetamol có thể tự đầu độc một cách không ý thức. Các dạng thuốc khác nhau nhưng cũng có Paracetamol thì hiện nay thị trường có nhiều, thầy thuốc và dược sỹ cần báo trước cho bệnh nhân các nguy cơ ngộ độc vì dùng quá liều Paracetamol.

Uống quá liều như vậy rất nguy hiểm và có thể gây tổn thương gan, mà chỉ sau 4 đến 6 ngày mới biết. Thuốc này được hấp thu tốt ở dạ dày ruột, 50% liều uống vào được liên kết với protein huyết tương. Nó bị chuyển hóa chủ yếu ở gan cho ra những chất không có hoạt tính nhưng cũng có một chất chuyển hóa có hoạt động mạnh đó là N-acetylbenzoquinon imine; chất này thường được nhóm SH của Glutathion khử độc. Tuy nhiên dự trữ Glutathion của gan cũng có giới hạn và có một lượng chất chuyển hóa quá nhiều mà lại hết dự trữ Glutathion thì chất chuyển hóa có thể phản ứng với các enzym tế bào và làm huỷ hoại các tế bào gan. Uống 10g Paracetamol một lần có thể hoại tử gan nặng. Nguy cơ độc cho gan đặc biệt nặng đối với người uống rượu mà lại uống Paracetamol, ngay cả với liều nhỏ thì lượng chất chuyển hóa độc cơ thể cũng là cao.

Việc điều trị đặc hiệu chứng ngộ độc vì Paracetamol gồm có cung cấp các nhóm SH; bản thân Glutathion không dùng được vì nó khó đi vào các tế bào; hai chất N-acetylcystein hoặc Methionin có hiệu lực với điều kiện cho dùng ngay vài giờ sau khi ngộ độc, các chất này hạn chế được những tác dụng độc của chất chuyển hóa. Khi thận và gan đã bị đau nặng thì hai chất này không cải thiện gì được.

Tính ích lợi và an toàn của các chế phẩm chứa đồng thời Paracetamol và Methionin được nêu đang còn tranh luận, bởi Methionin có thể có hại cho phụ nữ có thai, có thể có tương tác giữa Methionin và các thuốc dùng trị các chứng suy giảm tâm thần phân liệt, bệnh Parkinson.

Trong loại thuốc giảm đau Paracetamol vẫn là thuốc được ưa dùng hơn cả, nó vẫn tiếp tục được dùng mặc dầu có tai biến quan trọng. Tuy nhiên điều quan trọng là bệnh nhân phải biết trước rõ ràng là có những tai biến nói trên.