CN Nguyễn Thị Minh Thùy – 

Nhiễm virus HIV gây suy giảm miễn dịch ở người đã trở thành cuộc khủng hoảng sức khỏe lớn nhất mà cộng đồng toàn cầu phải đối mặt. Đó là một căn bệnh có thể làm thay đổi sức khỏe thể chất, tinh thần và xã hội của một cá nhân. Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 30 triệu người đang sống chung với HIV và thêm 7400 người được thêm vào cộng đồng này mỗi ngày. HIV là một bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục và máu. Vì nhiễm trùng này có thể gây tử vong ở giai đoạn muộn được gọi là AIDS, nên việc chẩn đoán sớm và kiểm soát bệnh đóng một vai trò quan trọng. Việc chẩn đoán nhiễm HIV được thực hiện dựa trên các xét nghiệm được thực hiện trên các chất dịch cơ thể như máu, huyết tương..

Các xét nghiệm được thực hiện để phát hiện kháng thể HIV, kháng nguyên HIV P24 và axit nucleic HIV trong huyết thanh. Trong số đó xét nghiệm kháng thể HIV là xét nghiệm được sử dụng phổ biến nhất để chẩn đoán nhiễm HIV vì nó rẻ hơn, ít tốn thời gian hơn và có thể thực hiện dễ dàng ở nhiều phòng thí nghiệm. Điều quan trọng là phải hiểu rằng khi vi-rút xâm nhập vào máu, cần thực hiện xét nghiệm vào đúng thời điểm vì việc xét nghiệm sai thời điểm có thể dẫn đến xét nghiệm HIV âm tính giả và dương tính giả. Do đó, chẩn đoán HIV không thể khẳng định kết quả sau một xét nghiệm duy nhất và các xét nghiệm khẳng định phải được thực hiện trên tất cả các xét nghiệm dương tính.

Xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme (ELISA) , còn được gọi là xét nghiệm nhanh, là kỹ thuật được sử dụng rộng rãi nhất để phát hiện kháng thể chống lại HIV. Xét nghiệm được thực hiện trên mẫu huyết thanh của người bị nghi ngờ. Nhưng nó cũng có thể được thực hiện trên bất kỳ loại dịch máu nào như nước bọt, nước tiểu hoặc vết máu khô. Có nhiều nguyên nhân có thể cho kết quả dương tính giả khi xét nghiệm nhanh nhiễm HIV. Nếu các xét nghiệm được sử dụng trong chẩn đoán dễ bị gây ra kết quả dương tính giả, thì chẩn đoán dương tính giả có thể dẫn đến hậu quả tàn khốc. Nguyên nhân của xét nghiệm nhanh HIV dương tính giả có thể được chia thành nguyên nhân sinh học và kỹ thuật.

Bốn lý do chính khiến xét nghiệm HIV dương tính giả

Tăng kích hoạt tế bào lympho B CD5+

Sự kích hoạt tế bào lympho B CD5+ tăng cao trong phản ứng miễn dịch sớm đối với bất kỳ kháng nguyên bệnh truyền nhiễm nào tạo ra các kháng thể phổ rộng có thể gây ra phản ứng chéo không đặc hiệu và không thể đoán trước trong xét nghiệm huyết thanh học. Phản ứng chéo này có thể dẫn đến kết quả xét nghiệm HIV dương tính giả. Người ta đã phát hiện ra rằng bệnh trypanosomosis ở châu Phi ở người, một loại bệnh nhiễm giun sán, điều chỉnh và kích thích kích hoạt miễn dịch, đồng thời làm tăng nguy cơ xét nghiệm nhanh dương tính giả. Người ta nhận thấy rằng tỷ lệ xét nghiệm HIV dương tính giả đang gia tăng trong cộng đồng người dân Châu Phi.

Quan sát này gợi ý rằng yếu tố di truyền có thể góp phần dẫn đến kết quả xét nghiệm dương tính giả. Các bệnh nhiễm trùng như bệnh lao, bệnh phong, sốt rét, sốt xuất huyết, bệnh Chagas và viêm gan B & C được biết là gây ra phản ứng chéo kháng thể trong xét nghiệm ELISA ở những người nhạy cảm về mặt di truyền. Klebsiella, Chlamydia , Shigella và Yersinia là một số sinh vật truyền nhiễm khác có thể gây ra phản ứng tương tự và dẫn đến xét nghiệm HIV dương tính giả. Các bệnh nhiễm virus khác như herpes simplex và cúm đã được phát hiện là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả dương tính thực sự của xét nghiệm HIV.

Kháng nguyên HIV tái tổ hợp được sử dụng trong xét nghiệm nhanh

Hơn nữa, kháng nguyên HIV tái tổ hợp được sử dụng trong xét nghiệm nhanh có thể bị nhiễm protein vi khuẩn như Escherichia coli trong quá trình tổng hợp và có thể gây ra kết quả dương tính giả.

Trộn lẫn mẫu và ghi nhãn sai

Trộn lẫn mẫu và ghi nhãn sai là những lỗi có thể xảy ra trong quá trình xử lý mẫu trong hệ thống chăm sóc sức khỏe. Vì kết quả xét nghiệm được đưa ra sau một bài kiểm tra nhanh được đọc trực quan nên việc hiểu sai là tình huống phổ biến có thể xảy ra trong quá trình thực hiện. Các xét nghiệm dương tính yếu không nên được coi là dương tính, ngoại trừ trong sàng lọc người hiến máu. Vì vậy đội ngũ nhân viên kỹ thuật cần được đào tạo bài bản và có kinh nghiệm để nâng cao chất lượng diễn giải bài thi.

Mang thai và các tình trạng y tế khác

Mang thai là một nguyên nhân phổ biến khác khiến xét nghiệm HIV dương tính giả. Các bệnh lý toàn thân như bệnh lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp và suy thận mãn tính cũng có thể dẫn đến kết quả dương tính giả tương tự. Có một số bằng chứng về việc tiêm phòng uốn ván và cúm cũng có ảnh hưởng đến xét nghiệm phát hiện kháng thể HIV. Có những thuật toán được khuyến nghị cần được tuân theo khi thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán nhiễm HIV. Theo đó, chẩn đoán khẳng định HIV cần có 3 xét nghiệm dương tính từ 3 xét nghiệm có cơ chế chẩn đoán bệnh khác nhau. Kết quả xét nghiệm HIV dương tính giả có thể được báo cáo khi quy trình này không được thực hiện đúng.

Theo thuật toán chẩn đoán, xét nghiệm nhanh HIV dương tính cần có xét nghiệm xác nhận. Thông thường, kỹ thuật Western blot được sử dụng làm xét nghiệm xác nhận này. Xét nghiệm HIV nhanh dương tính giả có thể được xác định khi kết quả trở nên âm tính trong xét nghiệm xác nhận Western blot.

Ở tỉnh Quảng Nam, sau khi thử nghiệm Test nhanh HIV có phản ứng ( nghi ngờ dương tính), mẫu huyết tương bệnh nhân sẽ được chuyển đến Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Nam. Tại đây mẫu bệnh phẩm sẽ được xét nghiệm lại với các Test nhanh SD1/2 3.0; Determin HIV1/2 và xét nghiệm Elisa Murex HIV Ag/Ab. Khi cả 03 xét nghiệm này đều dương tính thì mới khẳng định bệnh nhân có HIV dương tính.

Vì căn bệnh này có thể ảnh hưởng không chỉ đến người bệnh mà còn cả gia đình họ, nên bạn cần hết sức chú ý để chẩn đoán chính xác tình trạng nhiễm HIV. Sự kỳ thị của xã hội đối với căn bệnh này có thể làm thay đổi mối quan hệ của cá nhân với xã hội và khiến cuộc sống trở nên khốn khổ hơn. Vì vậy, nhiễm HIV là một tình trạng gây tử vong, thay đổi cuộc sống của con người nên các xét nghiệm dương tính giả cần được nghi ngờ kịp thời và cần tiến hành các cuộc điều tra sâu hơn để loại trừ chẩn đoán.

Nguồn : Dịch từ https://www.healthcheckup.com/tests/main-reasons-for-a-false-positive-hiv-test/