Bs Lê Quang Thuận -

Herbert A. Gilbert, người Mỹ là người đầu tiên đưa ra ý tưởng về thuốc lá điện tử vào năm 1963. Tuy nhiên, năm 2003 dược sĩ Đông y người Trung Quốc Hàn Lực là người phát triển thuốc lá điện tử với hình dáng hiện đại ngày nay. Hơi được tạo ra, cũng dùng một kỹ thuật mà được áp dụng để tạo sương mù trên các sàn nhảy disco.

1. Tác hại của thuốc lá điện tử

   - Thuốc lá điện tử chứa nicotine là chất gây nghiện, người sử dụng nó bắt buộc phải dùng tiếp, nếu không sẽ vật vã khó chịu, không dứt ra được. Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, gây ra sinh non, thai chết lưu ở phụ nữ có thai. Nicotine  làm giảm lưu lượng máu, gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ. Nicotine còn gây ra suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng.

   - Thuốc lá điện tử tiện dụng với các ống dung dịch được đóng gói cho hàng trăm hơi hút, hầu như không có định lượng về nồng độ nicotine trong mỗi ml. Điều này dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng, mức độ dung nạp nicotine và gây nguy cơ ngộ độc cấp tính.

   - Thuốc lá điện tử được chứng minh đã gây ra bệnh phổi như tắc nghẽn phổi mãn tính, ung thư phổi, hen, đột quỵ não, tim mạch, ung thư.

    - Một số loại thuốc lá điện tử có thể chứa những thành phần nguy hiểm như chì, formaldehyde hay Tetrahydrocannabinol (THC) là chất gây ung thư, dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

    - Thuốc lá điện tử cũng giống thuốc lá truyền thống gây ảnh hưởng tới cả trẻ em, phụ nữ, những người hút thuốc lá thụ động. Ngành công nghiệp thuốc lá chủ trương tạo ra hàng ngàn hương vị thuốc lá điện tử hấp dẫn như vani, nước hoa, gà rán, hoa quả (chuối, xoài, dâu, cam, táo, nho), kẹo (như kẹo anh đào, kẹo bông gòn, kẹo chocolate, bạc hà)... để không chỉ lôi kéo người hút chính mà ngay cả người hút thụ động cũng cảm thấy thích thú thậm chí là nghiện. Các chất hóa học trong khói của thuốc lá điện tử còn bám vào sofa, rèm cửa, giường, mùng, mền, chiếu, quần áo, trên bề mặt vật dụng và khi con người tiếp xúc thì nó thấm qua niêm mạc không tốt cho sức khỏe.

     - Một số chất phụ gia hương vị như diacetyl, propylen có gây ra bệnh viêm tiểu phế quản, viêm phổi nếu sử dụng lâu, hàm lượng lớn.

    - Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy và các chất kích khác vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp mà một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện. Đã có trường hợp học sinh được đưa vào cấp cứu trong trạng thái vật vã, kích thích, loạn thần, ảo giác... do ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử chỉ sau một lần hút.

    - Thuốc lá điện tử có thể phát nổ. Pin thuốc lá điện tử bị lỗi đã gây ra cháy nổ, chủ yếu là trong khi sạc.

​

Tác hại của hút thuốc lá điện tử và các loại thuốc lá khác

Khói thuốc lá, kể cả khói thuốc lá điện tử, là kẻ giết người thầm lặng, là tác nhân gây ra biết bao nhiêu bệnh tật, vẫn từng ngày, từng giờ đầu độc cả thế giới này, cần phải được loại khỏi môi trường sống của con người. Mọi người hãy cùng nhau nói không với tất cả các loại thuốc lá và cần phải có hành động kịp thời để giúp thế hệ trẻ không bị mê hoặc, lôi kéo bởi thuốc lá điện tử, qua đó, xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh, hạn chế các loại bệnh tật, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, chất lượng giống nòi, dân tộc.

2.Lợi dụng trào lưu thuốc lá điện tử đang được giới trẻ ưa chuộng, nhiều đối tượng đã phun, tẩm một số thành phần có chứa chất ma tuý, gây ảo giác, kích thích cho người dùng.

Hình thức chủ yếu mua bán thuốc lá điện tử thông qua hệ thống vận chuyển hàng hoá bằng hình thức giao hàng online, với mặt hàng là thuốc lá điện tử, thảo mộc sấy khô, sau đó phun, tẩm các dung dịch chứa chất ma tuý loại ADB-Butinaca.

Chất ADB-Butinaca, thuộc nhóm chất cần sa tổng hợp, mới được đưa vào quản lý theo Nghị định 57/2022/NĐ-CP, ngày 25/8/2022 của Chính phủ quy định các Danh mục chất ma tuý và tiền chất. Khi sử dụng nó gây ra ảo giác, kích thích thần kinh trung ương giống như hoạt chất THC có trong cần sa. Tuy nhiên, nó khác là chất ADB-Butinaca được tổng hợp từ các hoá chất, các đối tượng điều chế để tạo ra chất này, có tác dụng tương tự như hoạt chất ma tuý cần sa.

Bên cạnh đó, thời gian gần đây trên thị trường cũng xuất hiện tinh dầu cần sa (CBD), để trộn vào tinh dầu thuốc lá điện tử. Theo đó, CBD là một chiết xuất cần sa có chứa hàm lượng cao CBD và một ít hoặc không có THC (thành phần chính trong cây cần sa, cho cảm giác “phê”). Chúng có thể được sản xuất từ cây tài mà (cần sa giải trí) hoặc cây gai dầu công nghiệp.

Thực tế, trong tinh dầu của thuốc lá điện tử có chất nicotin và một số các chất thơm. Khi chế tạo, các đối tượng đã “thả” thêm chất ma tuý nhóm cần sa tổng hợp này vào. Vì chất ma tuý này không màu, không mùi, lại lẫn mùi của tinh dầu nên bằng cảm quan thông thường khó có thể nhận biết được. Chỉ người bán và đối tượng sử dụng có thể biết được thuốc lá điện tử có chất ma tuý (từ nguồn mua, giá cả…).

Các đối tượng cho chất ma tuý vào tinh dầu thuốc lá điện tử có, ban đầu chúng cho người sử dụng dùng thử như dùng thuốc lá điện tử thông thường thủ đoạn tinh vi. Để lôi kéo người sử dụng, ban đầu chúng cho người sử dụng dùng thử như thuốc lá điện tử thông thường, để lôi kéo. Khi người dùng đã “bị lệ thuộc”, có nhu cầu sử dụng thường xuyên, các đối tượng sẽ bán với giá thành cao hơn…

3. Các chiêu trò dễ gây ngộ nhận và nhầm lẫn

    Các nước trên thế giới đang siết chặt việc hút thuốc lá truyền thống, nhưng vẫn chưa quy định kiểm soát thuốc lá điện tử (thuốc lá mới). Để thu hút người sử dụng, các nhà sản xuất đã không ngần ngại sử dụng chiến thuật tinh vi và giới thiệu sản phẩm có thể gây ra nhầm lẫn. Đó là:

    - Thuốc lá điện tử là một sản phẩm mới, vô hại hoặc rất ít hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường. Vì vậy, thuốc lá điện tử sẽ trở thành văn hóa hút thuốc lành mạnh trong tương lai.

    - Hương vị hấp dẫn: các công ty thuốc lá điện tử đã tạo ra nhiều hương vị thuốc lá điện tử thân thiện với trẻ em như hương vị kẹo dẻo, kẹo bông, trái cây.

    - Thiết kế sản phẩm ấn tượng để tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ như giống các mặt hàng thực phẩm thông thường, hoặc giống với thuốc lá truyền thống, xì gà hoặc ống điếu, một số khác trông giống như cây bút hoặc USB hoặc dạng hình khẩu súng…

    - Sử dụng mạng xã hội để giới thiệu rộng khắp và tài trợ cho người nổi tiếng và có ảnh hưởng trên mạng xã hội.

    - Tài trợ cho các lễ hội, sự kiện thể thao, âm nhạc…

4. Để góp ngăn chặn các loại ma tuý núp bóng thuốc lá điện tử, bên cạnh những nỗ lực của các cơ quan chức năng, sự vào cuộc, chung tay của gia đình và nhà trường đóng vai trò rất quan trọng.

* Đối với gia đình:

- Bố mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe con, quan sát các hoạt động trong cuộc sống của con cái trên cơ sở đồng hành, tôn trọng, tránh dẫn tới hành vi chống đối do bị áp đặt.

- Phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ của con, em mình, quản lý con, em mình chặt chẽ, để có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường.

- Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, cần liên hệ bác sỹ hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ.

* Cùng với đó, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để học sinh, sinh viên, thanh thiếu niên nói chung không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội. Do đó, nhà trường cần:

- Khuyến cáo không sử dụng ma tuý, không sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử nói riêng; tuyên truyền cho học sinh, sinh viên hiểu biết đầy đủ về những tác hại khôn lường của thuốc lá, của ma tuý, để cùng xây dựng môi trường lành mạnh, không khói thuốc lá.

- Tổ chức thực hiện chương trình giáo dục về phòng, chống ma túy; phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy cho học sinh, sinh viên, học viên; quản lý chặt chẽ, ngăn chặn học sinh, sinh viên, học viên vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy.

- Phối hợp với gia đình, cơ quan, tổ chức và chính quyền địa phương để quản lý, giáo dục học sinh, sinh viên, học viên về phòng, chống ma túy.

- Phối hợp với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền tổ chức xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể khi cần thiết để phát hiện học sinh, sinh viên, học viên sử dụng trái phép chất ma túy.

- Tăng cường các hoạt động ngoại khoá để giải toả căng thẳng sau giờ học.

- Ngoài ra, cần quản lý chặt chẽ vấn đề sử dụng chất kích thích trong nhà trường: nguồn cung cấp, đối tượng sử dụng để tránh nguy cơ sử dụng rộng rãi tại trường học.

Tháng hành động phòng, chống ma túy năm 2024 được phát động với chủ đề “Chung tay xây dựng xã, phường, thị trấn sạch ma túy” sẽ tạo hiệu ứng lan toả tạo sức mạnh tổng hợp cả hệ thống chính trị thamgia phòng chống ma tuý,nhằm hướng tới xây dựng một cộng đồng sách ma tuý. Qua thống kê đến nay, toàn tỉnh Quảng Nam có 782 người nghiện, 536 người sử dụng trái phép chất ma túy, 239 người sau cai nghiện, trong đó thanh, thiếu niên vẫn chiếm tỉ lệ cao. Từ đầu năm 2024 đến nay, lực lượng Công an toàn tỉnh đã phát hiện, bắt giữ 116 vụ 181 đối tượng phạm tội về ma túy, khởi tố 111 vụ, 171 bị can; phát hiện, xử phạt hành chính 171 vụ, 187 đối tượng sử dụng, tàng trữ trái phép chất ma túy./.