BS.CKI Ngô Thị Thu Thảo -

Những người làm trong ngành nha có nguy cơ lây nhiễm Covid-19 cao bởi vì họ tiếp xúc với bệnh nhân, phơi nhiễm với những giọt bắn, chất dịch từ cơ thể bệnh nhân cũng như những dụng cụ y khoa. Do đó để bảo vệ cho chính mình và bệnh nhân của mình thì những người làm trong ngành nha cần thực hiện các qui trình sau đây để góp phần chống đại dịch.

Đối với những người bình thường không làm trong ngành nghề đặc biệt thì chỉ cần vệ sinh rửa tay sạch sẽ, giữ khoảng cách khi tiếp xúc với người khác. Nhưng đối với những người làm trong ngành nha khoa thì phải cẩn trọng phòng ngừa kỹ hơn bởi vì họ phải liên quan đến 3 nguyên lý cơ bản phát tán của virus:

1. Phát tán trong không khí: Bởi vì phơi nhiễm với chất dịch từ cơ thể bệnh nhân và giọt bắn bay trong không khí.
2. Phát tán do tiếp xúc: Bởi vì tiếp xúc với chất dịch từ cơ thể bệnh nhân, những thiết bị y khoa và bề mặt tiếp xúc bị nhiễm.
3. Phát tán bề mặt tiếp xúc: Do vi rút corona tồn tại trên nhiều bề mặt tiếp xúc trong thời gian dài nên có thể sẽ nhiễm toàn bộ phòng nha của bạn.

Một nghiên cứu của tổ chức International Journal of Oral Sience đã khám phá ra các cách góp phần phòng ngừa lây nhiễm trong phòng nha, để bảo vệ cho chính những người làm việc trong phòng nha và cho bệnh nhân của họ không bị những lây nhiễm vi rút một cách đáng tiếc.

Một số cách thực hiện các qui trình trong ngành nha để góp phần chống đại dịch Covid-19

ĐÁNH GIÁ BỆNH NHÂN

Bước đầu tiên là xác định những ca bệnh nghi ngờ nhiễm Covid-19 để tránh gia tăng tiếp xúc với bệnh nhân có nguy cơ lây nhiễm. Sàng lọc bệnh nhân bằng một bộ câu hỏi đã được chuẩn bị sẵn và thực hiện đầy đủ các bước dựa vào kết quả trả lời câu hỏi và kết quả đo thân nhiệt. Đầu tiên là phải đo thân nhiệt bệnh nhân. Khuyến khích đo nhiệt trên trán bằng máy đo thân nhiệt không tiếp xúc.

Dưới đây là bộ câu hỏi giúp xác định khả năng lây nhiễm:

1. Bạn có bị sốt hay đã từng sốt trong vòng 14 ngày ?
2. Trong vòng 14 ngày gần đây bạn có bị vấn đề về hô hấp như ho hay khó thở không ?
3. Bạn có đi đến những nơi có dịch Covid-19 trong vòng 14 ngày hay không ?
4. Bạn có tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm Covid-19 trong vòng 14 ngày qua không?
5. Bạn có tiếp xúc với những người đã từng đến khu vực được ghi nhận có người bị sốt hay có liên quan đến bệnh hô hấp trong vòng 14 ngày không ?
6. Bạn đã từng tiếp xúc với tối thiểu 2 người được ghi nhận từng bị sốt hay bị vấn đề về hô hấp không ?
7. Gần đây bạn có tham gia tụ tập, các cuộc họp, tiếp xúc với nhiều người không quen biết không ?

Sau khi kiểm tra bằng bộ câu hỏi:

• Nếu bệnh nhân trả lời CÓ cho bất kỳ câu hỏi sàng lọc nào và thân nhiệt dưới 37.3°C, thì hãy ngưng ngay việc điều trị trong vòng 14 ngày kể từ ngày bệnh nhân tiếp xúc với các trường hợp trên.
• Nếu bệnh nhân trả lời CÓ cho bất kỳ câu hỏi sàng lọc nào và thân nhiệt cao hơn hoặc bằng 37.3°C thì bệnh nhân phải được cách ly ngay lập tức và bạn phải báo trường hợp này cho Khoa lây nhiễm của bệnh viện hoặc Trung tâm y tế địa phương.
• Nếu bệnh nhân trả lời KHÔNG cho tất cả câu hỏi sàng lọc và thân nhiệt dưới 37.3°C thì có thể điều trị cho bệnh nhân này nhưng với các biện pháp bảo vệ tối đa và cẩn trọng hết sức để tránh những giọt bắn văng ra từ thiết bị hoặc hơi xịt trong quá trình điều trị.
• Cuối cùng, nếu bệnh nhân trả lời KHÔNG cho tất cả câu hỏi sàng lọc nhưng thân nhiệt lớn hơn hoặc bằng 37.3°C, bệnh nhân phải được chỉ định đến phòng khám chuyên khoa hoặc trung tâm khám chữa bệnh Covid-19 để được chăm sóc chữa trị. 

TĂNG CƯỜNG VỆ SINH TAY

Mặc dầu việc rửa tay đúng cách là vấn đề tiên quyết và đã được làm thường lệ trong nha khoa, tuy nhiên việc tăng cường rửa tay sẽ làm giảm đi nguy cơ phán tán vi rút.

Nghiên cứu khuyên thực hiên các thao tác vệ sinh tay “2 Trước và 3 Sau” cho phòng nha như sau:

• Trước khi thăm khám bệnh nhân.
• Trước khi thực hiện điều trị nha.
• Sau khi tiếp xúc (chạm vào) bệnh nhân.
• Sau khi chạm vào các thiết bị dụng cụ chưa được khử trùng.
• Sau khi chạm vào dịch màn nhầy trong miệng, vùng da bị trầy xướt, vết thương, máu, chất dịch, nước bọt, chất bài tiết.

Hơn thế nữa, tất cả các nhân viên phải cẩn thận hơn để tránh tiếp xúc với mắt, mũi, miệng

THỰC HIỆN CÁC BIỆN PHÁP BẢO VỆ Y KHOA

Vì các giọt bắn trong không khí được cho là con đường chính gây ra sự phát tán lây nhiễm, phương pháp bảo vệ 3 lớp được khuyên dùng:

• Bảo hộ tiêu chuẩn (cơ bản) cho tất cả nhân viên y tế: Nón y tế, khẩu trang, trang phục (trắng) y tế, kính bảo vệ y tế, tấm chắn y tế, găng tay.
• Bảo hộ nâng cao cho chuyên gia nha khoa: Đồ bảo hộ cách ly hay đồ mổ được mặc ngoài trang phục y tế cơ bản.
• Bảo hộ tăng cường cho những người tiếp xúc với bệnh nhân bị nghi ngờ hay xác nhận nhiễm Covid-19: Nếu bạn buộc phải tiếp xúc với những bệnh nhân này thì phải mặc đồ bảo hộ đặc biệt chuyên dụng, nếu không có loại bảo hộ chuyên dụng thì bạn dùng bảo hộ y tế thông thường (cơ bản) cộng thêm đồ bảo hộ y tế dùng 1 lần mặc thêm ở ngoài, giày bảo hộ không thấm nước. 

SÚC MIỆNG TRƯỚC KHI TIẾN HÀNH ĐIỀU TRỊ NHA KHOA

Vì SARS-CoV-2 dễ bị tấn công bởi quá trình oxy hoá, việc súc miệng với chất oxy hoá như chất chứa 1% hydrogen peroxide hoặc 0.2% povidone-iodine được khuyên dùng nhằm làm giảm nước bọt và vi khuẩn trong miệng (Lưu ý chlorhexidine thông thường được dùng súc miệng nhưng có thể sẽ không hiệu quả cho việc tiêu diệt SARS-CoV-2.) Hơn thế nữa, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra cyclodextrins có khả năng diệt vi rút. 

Trong trường hợp không thể dùng đê cao su nha khoa thì việc súc miệng là rất cần thiết.

NẾU CÓ THỂ HÃY DÙNG ĐÊ CAO SU NHA KHOA

Dùng đê cao su nha khoa có thể giảm  nước bọt và giảm máu bắn ra ngoài không khí một cách đáng kể, đặc biệt là khi dùng tay khoan nhanh và thiết bị siêu âm nha khoa. Sử dụng đê cao su nha khoa có thể làm giảm 70% sự bắn nước bọt trong bán kính 1m. Điều này mang lại lợi ích đặc biệt tại thời điểm hiện nay.

Khi dùng đê cao su nha khoa, nên dùng máy hút nước bọt dung tích lớn (trong trường hợp có giọt bắn văng ra từ hơi xịt hoặc thiết bị) trong quá trình điều trị cùng với máy hút nước bọt thông thường.

Nếu không có đê cao su, thì khuyên  dùng các thiết bị bằng tay như CariSolv và dụng cụ cạo vôi răng để lấy vôi răng nhằm giảm các giọt bắn văng ra ngoài.

DÙNG TAY KHOAN NHA KHOA CHỐNG CO RÚT

Tay khoan nha khoa tốc độ cao không có van chống co rút có thể hút vào và đẩy ra những chất bẩn và dịch. Vi khuẩn có thể nhiễm trong ống hơi và ống hút nước bọt, vì vậy có khả năng lây nhiễm chéo.

So sánh cho thấy rằng, với tay khoan nhanh có van chống co rút có thể giảm đáng kể dòng chảy ngược vi khuẩn từ miệng và vi rút vào ống tuýt của máy nha khoa. Do đó, không nên dùng máy khoan nha khoa không có chức năng chống co rút trong thời điểm có dịch này để được bảo vệ tối đa (chỉ nên dùng máy có khoan nha khoa có chức năng chống co rút).

TẨY TRÙNG MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH NƠI LÀM VIỆC

Bạn có thể vệ sinh rất tốt ở phòng nha của mình, nhưng người khác có thể không làm tốt như vậy. Do đó, bạn phải thực hiện các biện pháp hiệu quả  và nghiêm ngặt trong việc vệ sinh dịch tễ tại phòng nha và khu vực công cộng. Phòng nha phải được vệ sinh và khử trùng thường xuyên theo qui định an toàn đã có sẵn cùng với việc vệ sinh những khu vực, thiết bị dụng cụ công cộng như: cửa, tay nắm, ghế, bàn, thang máy ....

QUẢN LÝ RÁC THẢI Y TẾ ĐÚNG CÁCH

Hãy nhớ đổ rác thải y tế, bao gồm thiết bị bảo vệ dùng một lần vào đúng thời gian qui định. Đánh dấu trên mặt túi, tay cầm để yêu cầu xử lý rác thải y tế theo qui định. Và hãy nhớ rằng những rác thải từ việc điều trị cho bệnh nhân nghi nhiễm hoặc đã nhiễm Covid-19 được xem là rác thải y tế lây nhiễm.

Những vật dụng thiết bị tái sử dụng phải được xử lý, vệ sinh, tiệt trùng và bảo quản theo đúng qui định của ngành y tế.

Chỉ một trong các cách phòng tránh này không thể ngăn ngừa hay tiêu diệt Covid-19, nhưng tất cả các đề phòng này có thể đóng góp cho phòng nha của bạn cũng như đảm bảo an toàn sức khỏe cho chính bản thân, nhân viên và bệnh nhân của bạn cho dù có đại dịch hay không.

(Dịch từ bài báo của Curaden ngày 30/3/2020)