BS Trịnh Minh Thiện- Khoa Cấp Cứu

Chấn thương bụng kín là cấp cứu thường gặp. Trong thời kỳ hiện nay, nguyên nhân của chấn thương bụng kín thường nhiều là do tai nạn giao thông (50-70%).  Nguyên nhân khác bao gồm: đả thương, bị rơi từ trên cao, tai nạn sinh hoạt…

Cơ chế tổn thương:
- Sự giảm tốc đột ngột: Làm các tạng khác nhau di chuyển với tốc độ khác nhau.
- Sự đè nghiến: Các tạng ép giữa thành bụng và cột sống hay thành bụng sau( tạng đặc thường bị tổn thương)
- Sự tăng áp lực đột ngột trong xoang bụng, thường gây vỡ tạng rỗng.

Chẩn đoán chấn thương bụng kín gặp khó khăn do:

- Bị các tổn thương phối hợp làm lạc hướng

- Tri giác bị thay đổi do chấn thương sọ não, say rượu, quá liều chất gây nghiện.

CHẨN ĐOÁN

Lâm sàng trong chấn thương rất phức tạp vì tính chất, mức độ tổn thương ở mỗi bệnh nhân không giống nhau, nhất là những người vừa tổn thương tạng trong bụng vừa có tổn thương ở não, ngực... thì việc chẩn đoán càng khó khăn hơn.

Do vậy, sau khi khám toàn diện, tỉ mỉ để có hướng xử trí kịp thời, thầy thuốc thường phải trả lời các câu hỏi sau đây:

- Có choáng không?

- Có hội chứng chảy máu trong không?

- Có hội chứng viêm phúc mạc không?

- Có tổn thương khác ngoài ổ bụng không?

Dấu hiệu gợi ý:
+ Trầy xướt bầm tím vùng ngực dưới( các xương sườn cuối)
+ Bụng chướng hơi, nhu động ruột giảm
+ Đau bụng, phản ứng thành bụng (+)
+ Dấu bầm tím vùng hông lưng( dấu Grey Turner) do tụ máu sau phúc mạc
+ Tiểu máu do chấn thương thận
+ Tiểu khó phối hợp tiểu máu, hay bí tiểu có thể vỡ bàng quang...

Cận lâm sàng thường quy trong chấn thương bụng:
Xét nghiệm máu: chủ yếu là HC, Hb và Hct
Cận lâm sàng chẩn đoán:
- FAST ( Focus assesment with sonografy for trauma). FAST là khám nghiệm siêu âm tại giường cho các bệnh nhân chấn thương bụng kín, mục đích là xác định có dịch tự do ổ bụng hay dịch màng phổi, dịch trong xoang màng tim( trong chấn thương dịch có nghĩa là máu). Chỉ từ 30ml máu là có thể xác định bằng FAST.  Tuy nhiên độ chính xác của FAST phụ thuộc vào người làm.
- X quang bụng đứng: Có giá trị chẩn đoán vỡ tạng rỗng, vỡ cơ hoành..

- CT Scan bụng: Là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán chấn thương bụng kín.

XỬ TRÍ CẤP CỨU

- Đánh giá và cấp cứu theo các bước A- B-C
- Can thiệp phẫu thuật ngay nếu:
+ Viêm phúc mạc toàn bộ
+ Chấn thương bụng kèm Shock mất máu( huyết động không ổn định)
+ X quang có dấu vỡ cơ hoành, liềm hơi dưới hoành

Thực tế lâm sàng có những bệnh nhân vào viện trong tình trạng có mùi men, tiếp cận ban đầu không có dấu hiệu gợi ý chấn thương bụng kín.  Nhưng vì bệnh nhân có sử dụng rượu bia, tri giác không tốt các bác sĩ tiến hành siêu âm ổ bụng với mục đích tầm soát đã phát hiện nhiều trường hợp chấn thương ổ bụng góp phần cứu chữa bệnh nhân kịp thời và chính xác.