Bs Trịnh Thị Thu Phượng

KHÁI NIỆM

Thuốc sát trùng ngoài da được hiểu là những thuốc dùng ngoài da có đặc  tính diệt hoặc ngăn ngừa sự nhiễm khuẩn, vi nấm,...trên da. Thị trường thuốc sát trùng ngoài da khá phong phú với nhiều loại, thường được người bệnh tự mua thuốc: khi nào? chọn thuốc gì? dùng ra sao? cần thận trọng những gì? vẫn còn lắm mù mờ.

CÓ NHỮNG LOẠI THUỐC NÀO? SỬ DỤNG RA SAO?

Người ta chia làm 2 loại thuốc sát trùng:

1. Loại cổ điển

Đặc điểm chung của loại thuốc này là rẻ tiền, dễ tìm thấy tại hầu hết các nhà thuốc. Dù tính sát trùng của chúng yếu và không có đặc tính thẩm mỹ nhưng cho đến nay các loại thuốc sát trùng ngoài da thuộc nhóm cổ điển vẫn được dân ta quen dùng.

- Thuốc được dùng ở nồng độ 70 độ để diệt khuẩn, tác động yếu đến siêu vi và vi nấm. Dùng bằng cách lau trên da trước khi tiêm chích. Tác dụng phụ: gây xót xát trên vết thương và niêm mạc.

- Nước Oxy già nồng độ 10 thể tích
Công dụng: Rửa vết thương nhờ tác động ngưng trùng, giúp lành sẹo, khô da và khử mùi.

- Thuốc tim loãng 1/10.000 (1g thuốc /10 lít nước)
Ưu điểm: không gây dị ứng, bất hoạt vi trùng và đa số siêu vi.
Khuyết điểm: Gây khô da, gây màu vàng nâu trên móng và độc cho cơ thể qua đường uống, cần chú ý những viên thuốc tím tinh thể thường hòa tan rất chậm và có nguy cơ gây phỏng hóa chất.

- Dung dịch Dakin
Công dụng: Rửa vết thương. Khuyết điểm : mau hết hạn vì mất chất chlor

- Cồn Iode ( 70% cồn và 1% Iode)
Dễ gây dị ứng, tương kỵ với các dẫn chất của thủy ngân.
Ngày nay người ta ít dùng teinture iode vì độc tính của chúng.

- Các chất màu: eosine, milian..
Ít độc, rẻ tiền, có hoạt tính sát khuẩn yếu: giúp se da, khô dịch nhưng gây mất thẩm mỹ khi thoa trên da.

- Các chất dẫn xuất acid
Chỉ có tác động diệt khuẩn nhưng có thể ảnh hưởng hệ sinh thái tại chỗ, làm phát triển nấm Canida, do đó chỉ định bị hạn chế như Lactacyd, Dermacyd....

- Các dẫn xuất có oxyquinol
Có tác động ngưng trùng và diệt nấm yếu.Ví dụ : Dermacide, Nerisone C.

2.Loại hiện đại

Đặc điểm chung:

- Phổ sát khuẩn tốt, có thể diệt vi nấm thậm chí cả siêu vi. Ví dụ : Biseptine diệt được vi trùng Gram (+), Gram (-), Mycobacteries, nấm

Đa số dùng dưới dạng dung dịch bọt do đó phải rửa lại với nước. Ở nước ngoài , thuốc sát trùng loại này được dùng rộng rãi không chỉ ở bệnh viện mà còn ở mỗi gia đình.

Các hoạt chất thuộc nhóm này là:

- Triclocarban: diệt khuẩn tốt, tôn trọng PH da nhưng chịu nhiệt kém: Cutisan, No Bacter, Solubacter, Septivon.

- Hexamidine: không màu, diệt khuẩn gram (+) và Cadina: Cyteal, Hemoxedine

- Chlorhexidine: diệt khuẩn tốt trên vi khuẩn gram(+) diệt nấm yếu,không độc, dung nạp tốt, không dùng chung với xà bông và bị bất hoạt với các chất liệu hữu cơ : Hibitane5%; Hibidil 0,05%; Cyteal; Septeal; Biseptine.

VÀI LỜI KHUYÊN CHO CÁC BẠN CÓ NHU CẦU  DÙNG THUỐC SÁT TRÙNG NGOÀI DA

- Nên dùng theo chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc.

- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.

- Không nên kết hợp nhiều thuốc kháng khuẩn cùng một lúc. Lý do : tránh tương tác hóa học

- Cần chú ý trên đối tượng trên em: không dùng các dẫn xuất có iode, thủy ngân, hexachlorophene, dùng thận trọng với alcool, nitrate bạc và triclocarban.

- Người bị nấm Canida không dùng các chất sát trùng có dẫn xuất acid.

- Trường hợp tự mua thuốc để sử dụng, nếu có điều kiện, nên chọn thuốc sát trùng loại mới vì chúng ít gây dị ứng,