1. Can thiệp động mạch vành là gì?

-  Tổn thương động mạch vành làm rối loạn sự cung cấp máu nuôi cơ tim dẫn đến tổn thương cơ tim mà nguy hiểm nhất là nhồi máu cơ tim, đột tử.

-  Nếu động mạch vành bị tổn thương có ý nghĩa (sau động mạch vành) Bác sỹ sẽ chỉ định can thiệp động mạch vành cho bệnh nhân.

-  Can thiệp động mạch vành làm rộng lòng động mạch vành bằng bóng nong và/hoặc giá đỡ (stent) để đảm bảo sự lưu thông máu trong động mạch vành.

-  Tại phòng Can thiệp tim mạch, bệnh nhân được gắn một số thiết bị như điện tim, huyết áp, kẹp đo oxy…, bệnh nhân được lập 01 đường truyền (thường bên tay trái) để dùng thuốc khi cần thiết, bệnh nhân có thể được dùng thuốc để giảm bớt sự lo lắng, căng thẳng nếu cần. Thuốc chống đông máu (heparin) cũng được dùng để chống huyết khối trong quá trình can thiệp.

-  Bác sỹ gây tê cho bệnh nhân sau đó chọc kim nhỏ vào động mạch tại cổ tay hoặc bẹn, một dây dẫn nhỏ sẽ dẫn một ống thông dài khoảng 1 mét từ động mạch vừa chọc kim đến tim của bệnh nhân. Bác sỹ thực hiện thủ thuật sẽ lái ống thông này vào lỗ động mạch vành cần can thiệp.

-  Một dây dẫn mềm rất nhỏ (microguidwire) được đưa vào ống thông can thiệp tới động mạch vành, lách qua chỗ hẹp hoặc tắc. Tùy vào tổn thương Bác sỹ có thể dùng bóng nong rộng động mạch vành trước khi đặt stent. Bóng nong được luồn qua ống thông can thiệp, trượt trên dây dẫn nhỏ đi tới vị trí chỗ hẹp hay tắc sau đó được bơm căng lên, khi bóng đã nở hoàn toàn các mảng xơ vữa bị ép vào thành mạch, lòng mạch được mở rộng thì bóng sẽ được xả và rút ra ngoài. Có thể cần nong một vài lần tiếp theo với những cỡ bóng to hơn hay với áp lực cao hơn để giảm mức độ tắc nghẽn. Nếu cần đặt stent thì một stent được đặt bên ngoài quả bóng nong được đưa vào tổn thương theo dây dẫn nhỏ. Khi quả bóng nong được bơm căng sẽ làm mở stent và ép vào thành động mạch vành, sau đó xả bóng và rút ra ngoài, stent sẽ nằm lại trong lòng mạch, có tác dụng như một giá đỡ làm cho lòng mạch không co hẹp lại.

-  Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, hầu như không có cảm giác đau đớn gì, một số trường hợp có thể đau nhẹ tại vị trí chọc kim ban đầu hoặc có cảm giác đau nhẹ ngực khi đang nong bóng.

-  Kết thúc thủ thuật Bác sỹ sẽ rút tất cả các ống thông ra khỏi người bệnh nhân, nhân viên phòng can thiệp sẽ dùng một gói bông nhỏ ép vào vị trí cổ tay hoặc bẹn và cố định trong vòng 4-6giờ.

-  Bệnh nhân được làm các xét nghiệm cần thiết như: công thức máu, máu chảy-máu đông, nhóm máu, chức năng thận, đường máu, ion đồ, Xquang tim-phổi, siêu âm tim, điện tâm đồ…

-  Bệnh nhân sẽ được dùng một số loại thuốc cần thiết trước khi được can thiệp động mạch vành như aspirin, clopidogrel…cũng như phải ngưng một số thuốc.

-  Giải thích và cam đoan  động mạch vành: Bác sĩ giải thích những lợi ích và sự cần thiết phải can thiệp động mạch vành, biến chứng và nguy cơ có thể gặp để bệnh nhân và thân nhân biết trước khi ký vào giấy cam đoan can thiệp động mạch vành. Bệnh nhân phải đi cùng với một người nhà có quyền quyết định nhất để ký giấy cam đoan này vì đây là một văn bản có giá trị pháp lý giữa Bác sỹ và bệnh nhân cũng như giữa Bệnh viện và gia đình bệnh nhân.

-  Tài chính: Vì chi phí mua stent rất cao mà hiện tại bảo hiểm y tế chỉ chi trả một phần nên Bác sỹ sẽ thông báo khả năng tiêu tốn tài chính với gia đình bệnh nhân. Hiện nay stent có 2 loại, loại phóng thích thuốc để chống tái hẹp trong stent và loại không phủ thuốc rẻ tiền hơn. Bác sỹ và gia đình bệnh nhân cũng thống nhất chọn lọai nào trước khi can thiệp.

-  Bệnh nhân cần phải nhịn ăn ít nhất 6 giờ trước thủ thuật, tắm rửa sạch sẽ bằng xà phòng, vệ sinh vùng bẹn và vùng cổ tay 2 bên trước khi được chuyển lên phòng mổ.

Những biến cố có thể gặp:

-  Bầm tụ máu, chảy máu, nhiễm trùng tại chổ chọc kim.

-  Dị ứng với chất cản quang: Từ nhẹ là nổi mẩn ngứa, phản ứng sốt cho đến nặng là sốc với tụt huyết áp trầm trọng. Bác sỹ luôn sẵn sàng xử trí, tuy  nhiên bệnh nhân cần cung cấp đầy đủ tiền sử dị ứng thuốc để hạn chế biến chứng này.

-  Vỡ động mạch vành gây tràn máu màng tim: Hiếm gặp, có thể phẫu thuật tim để xử trí biến chứng này.

-  Nhồi máu cơ tim, co thắt động mạch vành, rối loạn nhịp tim, tai biến mạch máu não…

- Suy thận cấp do thuốc cản quang: thường ít gặp, trong trường hợp dùng nhiều cản quang Bác sỹ sẽ truyền dịch, uống acetilcystein…và theo dõi chặt chẽ.

-  Ngoài ra, cũng có một tỷ lệ nhất định các stent đã đặt có thể đột ngột bị tắc lại gây ra nhồi máu cơ tim cần phải can thiệp lại hoặc làm cầu nối cấp cứu, thậm chí cả tử vong.

Nói chung cũng như thủ thuật chụp động mạch vành, can thiệp động mạch vành cũng có những biến chứng nhất định, tuy nhiên lợi ích của can thiệp động mạch vành là rất lớn so với nguy cơ của nó. Cùng với những phương tiện hiện đại, tính chuyên nghiệp của Êkip Bác sỹ thủ thuật,  những biến chứng luôn được hạn chế tối thiểu và luôn trong tư thế sẵn sàng xử trí cấp cứu.

Tóm lại, can thiệp động mạch vành là một kỹ thuật cao mà không phải bệnh viện nào cũng có thể thực hiện được, là phương tiện điều trị bệnh mạch vành hiệu quả mà không cần phải mổ ngực, tuy nhiên vẫn còn một số biến chứng nhất định cũng như chi phí còn rất cao.

ThS.BS Nguyễn Lương Quang - Đơn vị can thiệp tim mạch

Nếu quý vị cần thêm bất kỳ thông tin nào xin vui lòng liên hệ:
Phòng khám Nội Tim Mạch- BV ĐK Quảng Nam- 01 Nguyễn Du Tam Kỳ.