Bs Nguyễn Thị Thùy Duyên - 

Hen phế quản là một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Cơn hen cấp, tử vong có thể xảy ra ở mọi mức độ nặng của hen. Tử vong do hen vẫn xảy ra do điều trị không đúng, đó là người bệnh quá phụ thuộc vào thuốc cắt cơn (giảm triệu chứng), hơn là thuốc điều trị dự phòng. Điều trị hen phế quản là một quá trình liên tục, lâu dài. Bệnh nhân chỉ vào viện điều trị khi có cơn hen cấp, còn phần lớn thời gian điều trị ngoại trú. Vì vậy, điều trị và chăm sóc bệnh nhân tại nhà có vai trò đặc biệt quan trọng. Việc này đòi hỏi người nhà bệnh nhân phải có kiến thức và sự kiên trì cần thiết.

1. Điều trị thuốc:

Nhằm hạn chế tối đa việc xuất hiện những cơn khó thở cấp tính khiến bệnh nhân phải vào viện hoặc thậm chí tử vong, bệnh nhân phải tuân thủ đúng theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ và tránh các yếu tố nguy cơ. Bên cạnh đó, phải luôn mang theo bình thuốc cắt cơn khó thở dù ở bất cứ đâu. Để đạt được hiệu quả điều trị, sử dụng đúng cách thuốc dự phòng và cắt cơn hen đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Vì vậy người nhà và bệnh nhân cần phải nắm rõ cách sử dụng từng loại thuốc. Không tự ý ngừng thuốc, giảm liều, tăng liều. Tái khám định kì theo lịch hẹn của bác sĩ.

Nếu xuất hiện các dấu hiệu của cơn hen, việc cần làm đầu tiên là tránh xa những yếu tố khởi phát như phấn hoa, lông thú vật, khói thuốc lá, mùi hoá chất, …và tìm một thoáng đãng để ngồi. Sau đó sử dụng thuốc để cắt cơn. Loại thuốc bệnh nhân thường được bác sĩ kê cho dùng để cắt cơn khó thở là những thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh như Ventolin hoặc Berodual..

Xử trí khi có cơn hen phế quản cấp:

Nếu cơn hen phế quản nhẹ: Xịt hít 2 nhát/lần. Sau 20 phút, nếu vẫn không giảm thì tiếp tục xịt hít thêm 2 nhát. Sau 20 phút nữa, nếu vẫn không giảm thì tiếp tục xịt hít thêm 2 nhát nữa và đưa bệnh nhân vào bệnh viện.

Nếu là cơn hen phế quản nặng (lúc ngồi nghỉ cũng khó thở, nói không hết được nguyên câu, thở dốc): xịt hít thuốc cắt cơn và đưa vào bệnh viện gần nhất.

Nếu là cơn hen phế quản đe doạ tính mạng (tím tái, lú lẫn, vã mồ hôi, không thể nói chuyện được): gọi ngay xe cấp cứu, trong thời gian chờ đợi xe thì phải xịt ngay 2 nhát thuốc cắt cơn.

Ở những bệnh nhi hoặc những bệnh nhân lớn tuổi mà hít dụng cụ khó thành công, có thể sử dụng buồng đệm hỗ trợ.

2. Chế độ chăm sóc:

Vỗ rung lồng ngực cho bệnh nhân: Do sự co thắt phế quản nên thường có sự ứ đọng dịch tiết trong đường hô hấp của bệnh nhân. Vì vậy cần thường xuyên vỗ rung lồng ngực để kích thích phản xạ của đường hô hấp, tống đàm dãi ra ngoài.

Dinh dưỡng: chăm sóc về dinh dưỡng là cơ sở để nâng cao thể trạng của bệnh nhân và hỗ trợ cho quá trình điều trị hen. Bệnh nhân cần có một chế độ ăn với đầy đủ dinh dưỡng trong khẩu phần ăn hằng ngày. Thức ăn nên được chế biến dưới các dạng dễ sử dụng như cháo, súp,... Trong khẩu phần ăn nên được bổ sung nhiều hơn các loại thực phẩm giàu chất xơ và vitamin như rau, củ, quả, ... Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng nên hạn chế các loại thức ăn dễ gây dị ứng và khởi phát cơn hen như hải sản, các loại thức ăn lạ và các loại thực phẩm có tính kích thích như rượu bia, cafe,...

Chế độ luyện tập: Tùy thuộc vào mức độ hen của bệnh nhân mà có thể lựa chọn hình thức luyện tập, cường độ và thời gian luyện tập thích hợp. Tuy nhiên, người bệnh không nên quá gắng sức khi luyện tập thể dục bởi sự gắng sức có thể là một yếu tố khởi phát cơn hen cấp tính. Trước khi luyện tập người bệnh có thể sử dụng trước một liều thuốc để dự phòng hen tái phát theo khuyến cáo của bác sĩ.

Động viên tinh thần: Một sự thay đổi quá độ về cảm xúc của bệnh nhân như lo sợ, hồi hộp, vui mừng,... đều có thể khiến cơn hen cấp tính xảy ra. Vì vậy, cần chăm sóc tinh thần cho người bệnh để làm giảm lo lắng, áp lực, và các vấn đề tâm lý bệnh nhân mắc phải.

Qua đây có thể thấy rằng, chăm sóc và điều trị hen phế quản tại nhà là một quá trình phức tạp, có ý nghĩa quan trọng trong điều trị kiểm soát hen. Vì vậy, bệnh nhân và người nhà nên tham khảo thật kỹ ý kiến của bác sĩ để được hướng dẫn về cách chăm sóc, điều trị hen tại nhà đúng cách.

Hiện nay khoa Nội Tổng hợp Bệnh viện đa khoa Quảng Nam đang có đơn vị quản lý bệnh nhân Hen - COPD. Đây là địa chỉ đáng tin cậy để bệnh nhân và người nhà cần được tư vấn về chăm sóc, dự phòng và điều trị cho bệnh nhân.