Khoa Sản

Cùng đồ là nơi bám của âm đạo vào tử cung theo nên một đường vòng cung tạo ra các giới hạn khá mong manh ngăn cách giữa âm đạo và ổ bụng, tương ứng với từng vị trí của đoạn vòng cung mà có cùng đồ trước, cùng đồ sau và cùng đồ hai bên.

Ngoài nhiệm vụ ngăn cách và giới hạn giữa âm đạo với nhiều loại vi sinh vật và phần trong ổ bụng là nơi vô khuẩn, cùng đồ còn là nơi góp phần làm cho đáy chậu được vững chắc trước áp lực liên tục thay đổi xuất phát từ các tạng trong ổ bụng. Cùng đồ cũng còn là cái mốc giải phẫu hay là cửa ngõ để cho các bác sỹ định vị, can thiệp vào trong ổ bụng trong chẩn đoán cũng như điều trị: ví dụ như phẫu thuật cắt tử cung ngả âm đạo, chọc dò túi cùng Douglas .v.v.... Mặt khác, trong quan hệ tình dục, cùng đồ sau còn là trạm dừng nghỉ đầu tiên của tinh trùng trước khi đi qua cổ tử cung để vào được bên trong.

Với các chức năng khá quan trọng như vậy, tuy nhiên đây chỉ là nơi bám vào của thành âm đạo, cho nên cấu tạo của cùng đồ cũng khá mong manh, dễ bị tổn thương  đặc biệt là khi thực hiện các hành vi tình dục không phù hợp. Một trong những tổn thương đó, khá phổ biến là rách cùng đồ sau quan hệ tình dục.

Nguyên nhân của rách cùng đồ khá đa dạng, có thể do tình trạng khô âm đạo (phụ nữ mắc bệnh viêm nhiễm âm đạo, hoặc là ở các phụ nữ lớn tuổi); hoặc do cơ quan sinh dục chưa phát triển hoàn thiện ở các bé gái vị thành niên; do sự chun giãn của âm đạo không tốt (phụ nữ lớn tuổi, mãn kinh); do quan hệ quá mạnh mẽ, thô bạo với các tư thế quan hệ khác thường, không phù hợp (đặc biệt là quan hệ từ phía sau); hoặc do dương vật có kích thước quá lớn; ngoài ra còn có thể do cưỡng dâm, bạo dâm, hoặc thủ dâm với các vật dụng không phù hợp, vật dụng quá lớn, thực hiện quá mạnh, thiếu kiểm soát ..v.v..; hiếm gặp hơn là do âm đạo dị dạng, có những vách ngăn hoặc cấu tạo âm đạo quá ngắn ..., những trường hợp đó thì phải khám chuyên khoa mới có thể xác định được.

Bộ phận sinh dục nữ giới

Khi cùng đồ bị tổn thương, tùy theo mức độ mà biểu biện qua các triệu chứng, nhưng dù cho mức độ như thế nào đi nữa thì triệu chứng đầu tiên mà người phụ nữ nhận biết được là cảm giác đau đớn ở sâu bên trong âm đạo kèm theo tình trạng ra máu. Ban đầu có thể ra từng ít một, nhưng liên tục, không ngừng tạo nên một khối máu đông lớn ở bên trong âm đạo. Có những bạn gái chưa có kinh nghiệm và lần đầu tiên quan hệ nên ngộ nhận máu này do màng trinh bị rách, nhưng thực sự không phải như vậy: màng trinh rách sẽ ra máu rất ít, đôi khi chỉ là một vệt máu nhỏ, và cảm giác đau thì đôi khi chỉ cảm nhận được khi đang quan hệ, khi kết thúc thì không còn đau nữa, ngược lại khi rách cùng đồ thì cảm giác đau mỗi lúc một tăng.

Tổn thương cùng đồ có nhiều mức độ, mỗi mức độ có biểu hiện lâm sàng khác nhau, nếu như chỉ bị xây sướt nhẹ thì có cảm giác nóng rát ở âm đạo kèm máu ra ít, có thể tự cầm mà không cần can thiệp. Tuy nhiên có những tổn thương nặng nề như rách rộng, rách sâu, rách phức tạp hoặc có thể rách ở nhiều chỗ, có trường hợp qua lỗ rách có thể lòi cả ... ruột non. Những trường hợp như vậy có thể có choáng mất máu, đe dọa tính mạng, có nguy cơ nhiễm trùng rất cao và đau đớn rất nhiều.

Đứng trước các tình huống này, điều đầu tiên là phải vứt bỏ ngay lập tức mọi sự e ngại và đi ngay đến gặp bác sỹ chuyên khoa phụ sản để được khám và xác định nguyên nhân và mức độ, điều tiếp theo là phải trung thực nói cho bác sỹ biết rằng mình mới vừa quan hệ tình dục hoặc đã thủ dâm với vật dụng nào đó…để bác sỹ đỡ tốn nhiều thời gian  tìm nguyên nhân và dễ phát hiện các tổn thương phối hợp.

Tùy theo mức độ tổn thương, bệnh nhân có thể được xử trí tại phòng thủ thuật hay phòng mổ, người bệnh được nằm ở tư thế sản khoa, bác sỹ cùng người phụ sẽ bộc lộ cùng đồ bị rách bằng 2 van âm đạo, sau khi thám sát mức độ, sát khuẩn, bác sỹ tiến hành khâu phục hồi vết rách cùng đồ bằng chỉ tiêu 2-zero hoặc 3-zero (chromic hoặc vicryl) với mũi khâu rời hoặc khâu vắt. Sau khi khâu xong, người bệnh có thể xuất viện sau 2 đến 3 ngày điều trị và theo dõi.

Ngoài ra, trong trường hợp bệnh nhân có tình trạng thiếu máu do chảy máu quá nhiều, thì được truyền máu hoặc các chế phẩm thay thế.

Một điều cần phải chú ý nữa là hầu hết các trường hợp bị rách cùng đồ sau giao hợp, người phụ nữ rất ngại và xấu hổ khi đến bác sỹ, điều này làm cho tình trạng chảy máu kéo dài gây mất máu, rối loạn động máu và tăng nguy cơ nhiễm trùng, nặng nề hơn là nguy hiểm đến tính mạng làm cho việc xử trí có phần khó khăn và vất vả hơn. Vì thế , bệnh nhân cần phải dũng cảm đối diện với sự thật và đi ngay đến bác sỹ chuyên khoa, phải thành thật trình bày nguyên nhân. Lẽ đương nhiên, bác sỹ cùng các nhân viên kíp trực bao giờ cũng giữ gìn sự bí mật cho bệnh nhân, và kín đáo trong thăm khám cũng như trong phẫu thuật.

Rách cùng đồ là một “sự cố” ngoài ý muốn không hề ảnh hưởng gì đến sức khỏe sinh sản của người phụ nữ, tuy nhiên sau khi phẫu thuật xong cần chú ý giữ gìn vết khâu bằng cách quan hệ nhẹ nhàng, tư thế phù hợp và phải sau ít nhất 2 tuần sau xảy ra “sự cố” này.

Để phòng tránh tình trạng rách cùng đồ cần chú ý những điểm sau: trong quan hệ tình dục phải nhẹ nhàng, cùng trao đổi, chia sẻ nhau những tư thế phù hợp, không nên “vào trận” quá nhanh mà phải có “khúc dạo đầu” để tăng tính hưng phấn ở người phụ nữ, vì khi đó âm đạo sẽ dãn nở tốt và tiết đủ dịch để bôi trơn cho nên sẽ hạn chế sang chấn, hạn chế tối đa nếu có thể các hình thức thủ dâm.

Một điều đáng bàn nữa là sau khi được khâu lại vết rách cùng đồ, đa số người phụ nữ có tâm trạng lo lắng, sợ hãi, sợ tái diễn tình trạng ấy mỗi khi quan hệ, đây là một tình trạng tâm lý mang tính “ám thị” có thể dẫn đến mất hạnh phúc trong chuyện gối chăn, hay còn gọi là “lãnh cảm tình dục”. Nhưng “điều khó nói” này đã vô tình làm suy giảm chất lượng cuộc sống và hạnh phúc gia đình. Bác sỹ cũng như nhân viên y tế phải giải tỏa tâm lý cho người bệnh bằng cách tư vấn tận tình, hướng dẫn chu đáo cách chăm sóc và phòng tránh, nên thiết lập một mối liên hệ chặt chẽ giữa thầy thuốc và người bệnh để họ có thể cởi mở trong mọi vấn đề và trong mọi thời điểm mà họ cần. Mặt khác người bệnh cũng cần phải tự hóa giải nỗi sợ hãi của mình cùng với người bạn đồng sàng bằng những lời an ủi, động viên, bằng hành động, bằng tình yêu và trách nhiệm.

Tình dục là cảm giác thăng hoa tự nhiên của cơ thể sống, giúp giải tỏa các căng thẳng, duy trì trạng thái cân bằng sinh lý và tinh thần của con người, duy trì hạnh phúc gia đình và duy trì nòi giống. Do đó, việc hiểu biết để phòng tránh các “sự cố” khi quan hệ tình dục có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp tiếp sức cho người phụ nữ, tiếp “lửa” cho tình yêu, thêm “năng lượng” cho hạnh phúc và giúp cho “chuyện ấy” đảm bảo luôn là hơi ấm của cuộc đời.