Ds Trần Thị Kiều Diễm

Codein là một dược chất được sử dụng khá rộng rãi do có tính chất  giảm đau, gây ngủ và giảm ho nên thường được kết hợp với các thuốc giảm như Paracetamol để tăng hiệu quả giảm đau, kết hợp với thuốc long đờm để trị chứng ho khan. Tuy nhiên sử dụng Codein kéo dài sẽ gây nên tình trạng nghiện thuốc. Trên thị trường hiện nay có nhiều loại thuốc ho có chứa hoạt chất Codein, có rất nhiều loại biệt dược như Terpin Codein, Calyptin Codein… 

Sự việc xảy ra tại thành phố Hồ Chí Minh khi nhiều em học sinh lạm dụng thuốc ho có hình chữ U với tên gọi Terpin Uphace không theo hướng dẫn của thầy thuốc, sử dụng sai mục đích đã dẫn đến những hậu quả đáng tiếc, nhiều học sinh đã trở thành người nghiện Codein và phụ thuộc vào thuốc.

Codein là thuốc gây nghiện:

Codein có bản chất hóa học là Methylmorphin, là alkaloid của thuốc phiện, nên có tác dụng giảm đau và giảm ho giống như Morpine, tuy nhiên tác dụng giảm đau và giảm ho của Codein kém Morphin 10 lần. Giống với Morphin, Codein cũng gây ức chế hô hấp, ức chế co thắt cơ trơn đường tiêu hóa. Codein hấp thu tốt ở đường uống, trong cơ thể có khoảng 10% Codein được chuyển hóa thành Morphin. Vì tính chất gây nghiện của Codein nên không sử dụng Codein quá 10 ngày.

Sử dụng Codein tạo cảm giác sảng khoái và hưng phấn:

Vì có công thức hóa học giống với Morphine và khi chuyển hóa trong cơ thể 10% Codein chuyển hóa thành Morphine nên khi sử dụng với liều cao có thể gây các triệu chứng tương tự sử dụng ma túy như gây sảng khoái, lâng lâng, ảo giác, hưng phấn, kích thích thần kinh, mất phương hướng… Sử dụng Codein có thể có các triệu chứng không mong muốn như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, táo bón, khô miệng, đái ít, mạch nhanh, hồi hộp, mệt mỏi, hạ huyết áp, vã mồ hôi, đỏ mặt…

Chỉ định và chống chỉ định sử dụng Codein:

Codein được chỉ định điều trị các chứng ho khan hay ho do phản xạ. Codein cũng được chỉ định để giảm đau trong những trường hợp đau nhẹ và vừa. Chống chỉ định sử dụng Codein: Những người mẫn cảm, dị ứng với Codein, trẻ em dưới 1 tuổi, suy gan, suy hô hấp, phụ nữ mang thai. Thận trọng khi sử dụng Codein ở người suy thận, người có bệnh lý hô hấp như hen phế quản, khí phế thũng, người đang cho con bú thật cân thiết mới sử dụng Codein. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng là lời khuyên cho người sử dụng đối với tất cả các loại thuốc nói chung và các chế phẩm có chứa Codein nói riêng.

Triệu chứng nghiện Codein:

Lạm dụng thuốc có thể dẫn tới tình trạng nghiện Codein, trạng thái sảng khoái mà Codein mang lại cho người dùng có thể dẫn đến lệ thuộc cả về mặt tâm lý và thể chất. Dùng Codein trong thời gian dài với liều từ 240 - 540 mg/ngày có thể gây nghiện thuốc. Các biểu hiện thường gặp khi thiếu thuốc là bồn chồn, run, co giật cơ, toát mồ hôi, chảy nước mũi... Codein khiến người dùng thuốc lệ thuộc thuốc về tâm lý, và thể chất, đồng thời có tình trạng 'quen thuốc' tức là có sự dung nạp thuốc dẫn tới liều dung thông thường không mang lại sự hưng phấn, vì vậy người sử dụng thuốc luôn có xu hướng tăng liều dùng để đạt được cảm giác sảng khoái và thoải mái mà thuốc mang lại.Những người uống thuốc Codein kéo dài khi bị nghiện thường có xu hướng dùng Codein để giải quyết những vấn đề trong cuộc sống của cá nhân như căng thẳng, sức ép, phiền muộn... Một số người nghiện Codein thường thích dùng với những chất khác như rượu, thuốc an thần để tăng cảm giác sảng khoái. Nhũng vấn đề trên có thể dẫn đến những hiểm họa khôn lường, người sử dụng có thể bị suy hô hấp do sử dụng thuốc quá liều, đễ dẫn tới hôn mê và tử vong nếu không được phát hiện, cấp cứu và điều trị kịp thời.

Rối loạn tâm thần do Codein:

Giống như nghiện ma túy, những người nghiện Codein thường có trạng thái rối loạn tâm thần, một số trạng thái rối loạn có thể xảy ra như: rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm, rối loạn nhân cách và tâm thần phân liệt, người bệnh có thể có những suy nghĩ và hành vi có thể làm hại đến bản thân mình hoặc những người xung quanh. Người nghiện thuốc khi ngưng sử dụng đột ngột gây nên trạng thái đói thuốc sự có cảm giác thèm thuốc, đau bụng, vã mồ hôi, buồn nôn, nôn, co thắt cơ, trong cơn thèm thuốc có thể xuất hiện ảo giác, có ý nghĩ tự tử hoặc ý nghĩ sát hại người khác...

Vì vậy, ngày 07/7/2016, Cục Quản lý Dược Việt Nam có công văn 12973/QLD-ĐK gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Các bệnh viện, viện có giường bệnh trực thuộc Bộ Y tế; Các công ty đăng ký, sản xuất thuốc lưu hành tại Việt Nam về việc cập nhật thông tin dược lý của thuốc chứa Codein. Nhằm đảm bảo mục tiêu sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả, Cục Quản lý Dược yêu cầu:

1. Đối với Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các Bệnh viện, Viện có giường bệnh trực thuộc Bộ Y tế:

Tiếp tục thông báo cho các cơ sở khám chữa bệnh, các đơn vị kinh doanh dược phẩm trên địa bàn các thông tin liên quan đến khuyến cáo của EMA đã nêu tại công văn số 18905/QLD-TT ngày 06/10/2015 của Cục Quản lý Dược; đồng thời tăng cường thực hiện việc theo dõi tác dụng không mong muốn của thuốc trong quá trình sử dụng và lưu hành; gửi báo cáo ADR (nếu có) về Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc (13-15 Lê Thánh Tông, Hà Nội) hoặc Trung tâm khu vực về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc TP. Hồ Chí Minh (201B Nguyễn Chí Thanh, Quận 5, TP. Hồ Chí Minh).

2. Đối với các công ty đăng ký, sản xuất:

a. Đối với các thuốc chứa hoạt chất codein đã được cấp phép lưu hành trên thị trường:

- Trong vòng 03 tháng kể từ ngày ký công văn này, yêu cầu công ty đăng ký, nhà sản xuất thực hiện việc cập nhật, bổ sung vào nhãn, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc và/hoặc tờ thông tin cho bệnh nhân nội dung các mục Chỉ định, Liều lượng và cách dùng, Chống chỉ định, Thận trọng và cảnh báo đặc biệt khi sử dụng, Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú, Đặc tính dược lực học theo Phụ lục đính kèm công văn này.

- Hình thức cập nhật: Công ty tự cập nhật theo hướng dẫn tại khoản 4 điều 9 Thông tư số 44/2014/TT-BYT ngày 25/11/2014 của Bộ Y tế quy định việc đăng ký thuốc.

b. Đối với các hồ sơ đăng ký thuốc chứa hoạt chất codein đang chờ xét duyệt tại Cục Quản lý Dược:

- Cục Quản lý Dược chỉ xem xét cấp số đăng ký sau khi công ty nộp tài liệu cập nhật, bổ sung nội dung các mục Chỉ định, Liều lượng và cách dùng, Chống chỉ định, Thận trọng và cảnh báo đặc biệt khi sử dụng, Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú, Đặc tính dược lực học như đã nêu trong công văn này vào các phần có liên quan của hồ sơ và được thẩm định đạt yêu cầu.