ĐD Nguyễn Thị Hồng Hà - Ngoại TH

Đặt thông niệu đạo là việc làm thường xuyên trên lâm sàng, để dẫn lưu nước tiểu trong bàng quang. Nó có thể giúp cho chúng ta chẩn đoán bệnh hoặc nó là phương pháp điều trị. Nếu chúng ta làm sai kỹ thuật sẽ để lại những hậu quả hết sức nghiêm trọng.

Sơ lược về niệu đạo nam giới:

Về sinh lý chia thành niệu đạo sau (niệu đạo tiền liệt + niệu đạo màng) và niệu đạo trước (niệu đạo xốp). Về phẫu thuật chia thành niệu đạo cố định (niệu đạo tiền liệt + niệu đạo màng + đoạn niệu đạo xốp sau dây treo dương vật) và niệu đạo di động (đoạn niệu đạo xốp trước dây treo dương vật)
- 3 chỗ phình: lồi tinh, hành xốp, hố thuyền
- 4 chỗ hẹp: cổ bàng quang, niệu đạo màng, niệu đạo xốp, lỗ sáo

 Dụng cụ

Khay đựng tất cả dụng cụ cần thiết dùng một lần ( hình bên dưới ), thuốc tê sử dụng tại chỗ (eg, lidocaine gel 2%) với một syringe đầu tù  (5-10 mL).

Bên trong bộ này có những dụng cụ như sau

• Povidone-iodine
• Bông gòn vô trùng
• Chất bôi trơn tan trong nước
• Drape vô trùng
• Gant tay vô trùng
• Thông niệu  đạo
• Syring đã có sẵn 10ml nước
• Bao câu nước tiểu có vạch

Các loại ống thông và kích thước

Các loại catheter kích thước khác nhau

• Foley người lớn (đầu thẳng) (16-18F)
• Dùng cho nam giới do tắt nghẽn tại vị trí tiền liệt tuyến  - thông đầu Coudé cong (18 F)
• Người lớn có tiểu máu đại thể - thông Foley (20-24F) hoặc 3-chia có thể ròng nước liên tục được (20-30F)
• Foley dùng cho trẻ em; để xác định kích thước thông phù hợp, chia tuổi bệnh nhân cho 2 sau đó cộng thêm 8
• Trẻ nhỏ hơn 6 tháng tuổi - sử dụng Feeding tube (5F)

Tư thế bệnh nhân           

Bệnh nhân nằm ngữa, tư thế chân ếch, đầu gối duỗi ra

Kỹ thuật

Giải thích về kỹ thuật lợi ích của nó mang lại, nguy cơ cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân. Bệnh nhân nằm trên giường, nằm ngửa, bộc lộ bộ phận sinh dục

Mở khay đựng dụng cụ, đặt giữa 2 chân của bệnh nhân, trải khăn lỗ để mở rộng vùng vô trùng. Mở dung dịch iod và chlorhexidine đổ vào gạc vô trùng. Mở dụng cụ chứa sẵn lidocain 2% đặt trên mô trường vô trùng

Mang gant vô trùng, sử dụng tạy không thuận giử dương vật, tay này xem như là tay không vô trùng giử dương vật trong suốt quá trình làm thủ thuật. Sát trùng quy đầu bằng tạy còn lại với 3 cục bông gòn khác nhau, theo hình thức vòng tròn. Bơm thuốc tê lidocain vào miệng niệu đạo. 

Dùng tạy thuận vô trùng cầm lấy thông tiểu, thao tác trong môi trường vô trùng, thoa chất gel vào ống thông. Một tay cầm dương vật thắng đứng (dương vật thắng góc 90o với cơ thể bệnh nhân), tay kia cầm ống thông đặt từ từ vào lỗ tiểu khoảng 10cm, hạ dương vật xuống (song song với thành bụng) là ống thông tự trôi vào bàng quang đến khi thấy nước tiểu chảy ra. Ðưa ống thông sâu khoảng 18 - 20cm.

Nếu thấy mắc, vướng bảo bệnh nhân thở hít mạnh và hơi dặn ống sẽ dễ vào, nếu khó đưa vào thì không được tiếp tục đẩy ống thông, phải rút ra làm lại.

Sau khi bơm bong bóng, kéo nhẹ nhàng thông tiểu ra ngoài cho đến khi có sức kháng lại nhẹ, có nghĩa là bong bóng chạm vào cổ bàng quang. Dùng băng dính cố định thông cao lên phía đùi sẽ làm cho bệnh nhân dễ chịu hơn.  

Biến chứng

• Nhiễm trùng, gồm có viêm niệu đạo, viêm bàng quang, viêm đài bể thận, và vi khuẩn trong nước tiểu thoáng qua
• Paraphymosis, do không kéo da quy đầu lên được. 
• Đặt thông tiểu lạc đường. 
• Hẹp niệu đạo
• Thủng niệu đạo
• Chảy máu

Tài liệu tham khảo : -Huấn luyện điều dưỡng BV Hùng Vương; Kỹ thuật đặt sond tiểu của BV quân y 115