Bs CKI Phạm Văn Sáu - Khoa Cấp cứu

I. Đại cương:

Vào mùa hè, khí hậu oi bức, mỗi ngày tại khoa Cấp cứu tiếp nhận trung bình 5 -6 trường hợp người bệnh vào viện với lý do: cảm thấy mệt mỏi, yếu cơ, chuột rút, nhất là ở tay, chân khiến cho cơ thể gần như không tự vận động được. Một số trường hợp sụt giảm tri giác, lơ mơ làm người thân hốt hoảng, lo lắng.

Qua khai thác bệnh sử, chúng tôi ghi nhận tất cả những người bệnh này trước đó đều có làm những công việc nặng nhọc dưới trời nắng nóng, mất nhiều mồ hôi nhưng chỉ uống nước ngọt có đá hoặc nước trà. Khi triệu chứng xẩy ra thì phản ứng đầu tiên của mọi người là uống viên canxi (loại sủi bọt) vì nghĩ đó là do hạ canxi máu, nhưng đa số đều không cải thiện triệu chứng nên mới được đưa vào viện. Khi tiếp nhận người bệnh, chúng tôi thăm khám và cho làm xét nghiệm sinh hóa máu thấy canxi không giảm, thậm chí tăng nhẹ, nhưng các chất điện giải khác (natri, kali, clo) đều bị rối loạn. Sau khi được điều chỉnh hợp lý bằng đường uống, đường truyền tĩnh mạch thì người bệnh trở lại trạng thái bình thường. Vậy, hạ natri và kali máu mới là nguyên nhân gây nên triệu chứng như trên.

Biểu hiện của hạ natri máu (hình minh họa)

II. Biểu hiện của hạ natri và kali máu:

Có nhiều nguyên nhân gây hạ natri và kali máu như do nôn, tiêu chảy, bỏng,ra nhiều mồ hôi, dùng thuốc… Trong trường hợp này nguyên nhân là do lao động nặng, ra nhiều mồ hôi gây mất nước và điện giải.

1. Biểu hiện của hạ natri máu:

•  Nhức đầu, rối loạn tính tình, ý thức, co rút, giật cơ, mệt mỏi, nếu giảm nặng gây hôn mê.
• Mờ mắt, chuột rút ở chi, nhất là khi vận động.
• Khát nước, vì thường có kèm theo mất nước.

2. Biểu hiện của hạ kali máu:

• Yếu cơ, mệt mỏi, táo bón, dị cảm, chuột rút.
• Hạ huyết áp tư thế.
• Tiểu nhiều.
• Rối loạn nhịp tim.
• Rối loạn điện giải, nhất là hạ kali máu nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng, thậm chí tử vong do các biến chứng trên tim mạch. Vì vậy, yếu tố dự phòng đóng vai trò quan trọng.

III. Dự phòng:

Khi lao động dưới trời nắng nóng, chúng ta cần chú ý:

• Đi sớm, về sớm, tránh làm việc lâu trong môi trường quá nóng bức.
• Không nên dùng quá nhiều nước ngọt.
• Bổ sung nước, điện giải bằng dung dịch Oresol: Mỗi gói Oresol 27,9g hòa vào 01 lít nước sôi để nguội, lắc cho tan hết, uống theo nhu cầu. Đây là loại thuốc rẻ tiền, dễ mua nhưng có tác dụng dự phòng và điều trị mất nước, điện giải rất hiệu quả.

Oresol 27,9g (ORS), mỗi gói hòa đúng 01 lít nước sôi để nguội

• Khi những triệu chứng không thuyên giảm, cần đưa người bệnh tới cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.