Khoa Ung Bướu

1, ĐỊNH NGHĨA UNG THƯ GAN:

Ung thư gan là một bệnh ác tính của gan do sự tăng sinh ồ ạt của tế bào gan hoặc tế bào đường mật gây hoại tử và chèn ép trong gan. Nguyên nhân ung thư gan chưa rõ.

2, CHỨC NĂNG CỦA GAN:

Gan là cơ quan chính đảm nhiệm chức năng chuyển hóa trong cơ thể. Gan tạo ra các đơn vị xây dựng protein (amino acid), các proteins, dịch mật, cholesterol và chất béo. Các chức năng khác có thể kể đến là dự trữ chất dinh dưỡng và khử độc cho cơ thể. Gan là nơi cất giữ các carbohydrates và các vitamin cũng như chuyển hóa các chất dinh dưỡng hấp thu được từ thức ăn.

3, MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DINH DƯỠNG VỚI NGƯỜI MẮC UNG THƯ GAN:

Người mắc bệnh ung thư cần có chế độ dinh dưỡng và chăm sóc đặc biệt do họ có nhu cầu dinh dưỡng rất cao, trong khi khả năng ăn uống lại giảm sút. Chán ăn là biểu hiện hay gặp của bệnh nhân ung thư gan do thay đổi tâm sinh lý, do các chất tiết của khối u, của các tế bào miễn dịch và các cơ quan bị tổn thương trong cơ thể, những tác động không mong muốn của quá trình điều trị và do khối u còn gây chèn ép, gây đau, có thể gây tắc nghẽn đường tiêu hóa gây buồn nôn và nôn. Do đó việc xây dựng một chế độ ăn phù hợp sẽ làm tăng cơ hội phục hồi sức khỏe trong quá trình điều trị và giúp thêm sức để chiến thắng bệnh tật. Dưới đây là một số lưu ý trong chế độ dinh dưỡng bệnh nhân ung thư gan.

4, NHỮNG THỨC ĂN VÀ ĐỒ UỐNG NÊN VÀ KHÔNG NÊN DÙNG VỚI NGƯỜI BỆNH UNG THƯ GAN:

4.1. Những thức ăn và đồ uống người bệnh ung thư gan nên dùng:

- Trà:

Trà chứa nhiều nguyên tố vi lượng và vitamin có tác dụng điều tiết bệnh gan, thúc đẩy sự tái sinh và khôi phục tế bào gan, phát huy tác dụng tích cực đối với việc bảo vệ gan. Bên cạnh đó , trong lá trà còn chứa các thành phần có tác dụng sát khuẩn, tiêu viêm, giải độc, rất tốt đối với việc bảo vệ gan. Sử dụng trà xanh mỗi ngày không chỉ giúp ngăn ngừa nhiều bệnh ung thư mà nó cũng rất tốt trong quá trình điều trị ung thư gan. Trong trà có rất nhiều chất chống oxy hóa có thể làm chậm quá trình di căn của tế bào ung thư. Theo quỹ chữa bệnh ung thư lá trà xanh khô cũng có lợi, như 40% trọng lượng chứa polyphenol.

-  Rau quả:

Rau là phần ăn được của các loại thực vật, thường bao gồm cả nấm. Các ví dụ điển hình bao gồm các loại rau được trồng như các loại rau xanh, rau củ, rau hoa, một số loại rau được phân loại về thực vật học là quả như dưa chuột, bí ngô, cà chua. Rau chia thành rau lá màu xanh thẩm như rau muống, mồng tơi và các loại rau họ cải bao gồm bắp cải, súp lơ và các loại rau họ tỏi, hành, cần tỏi tây.

Quả là phần chứa hạt của cây, nhưng chỉ kể đến các loại ăn được như táo, chuối, dâu, xoài, dưa hấu và cả loại quả chua như cam, quýt và cả quả tươi và khô.

Rau quả có rất nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu bao gồm vitamin và khoáng chất. đây cũng là nguồn giàu chất chống oxy hóa , bảo vệ chống lại các bệnh như bệnh tim mạch, đột qụy và nhiều bệnh ung thư trong đó có ung thư gan. Hàm lượng chất xơ cao hỗ trợ trong việc thông suốt của hệ thống tiêu hóa để loại bỏ các chất thải và độc tố. Tất cả các nghiên cứu đều cho thấy người sử dụng nhiều loại rau quả có màu vàng và cam (như bí ngô, khoai lang cà rốt …) và các loại rau có hình chữ thập( như bông cải xanh) đều giúp làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh ung thư gan với những người không ăn các loại rau này thường xuyên.

-  Dầu ô - liu:

Dầu ô–liu là lựa chọn phù hợp nhất trong trường hợp bạn muốn dùng dầu ăn để chế biến, nấu nướng các món ăn. Bên cạnh yêu cầu sử dụng các loại chất béo ở mức độ hạn chế khi đang diều trị bệnh, dầu ô–liu còn được cho là có khả năng phòng ngừa bệnh ung thư gan.

-  Ngũ cốc :

Ngũ cốc là dạng hạt của các loại cây nhóm cỏ và là năng lượng dự trữ, bao gồm các loại gạo, lúa mì, kê, lúa mạch. Trong thành phần của ngũ cốc thì tinh bột chiếm đến 70% trọng lượng của phần hạt. Lớp áo ngoài của ngũ cốc chứa polysaccharide không phải là tinh bột, một loại chất xơ. Ngũ cốc đồng thời cũng chứa lượng đáng kể protein, chất béo, vitamin nhóm B, vitamin nhóm E, tocotrienolss, sắt và các yếu tố vi lượng khác, cũng như các chất hóa học thực vật.

Các loại ngũ cốc sẽ mang đến một nguồn glucose dồi dào cho bạn. Ngũ cốc như cám, yến mạch hoặc gạo nâu giàu chất xơ để điều tiết tiêu hóa và các vitamin và khoáng chất để bảo vệ các bộ phận cơ thể của bạn. Một số sản phẩm được chế biến từ ngũ cốc như bánh mỳ, mì ống, cơm có hàm lượng carbohydrate cao, cung cấp nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể.

- Sữa chua:

Sữa chua là đồ ăn nhanh được chế biến từ sữa, được nhiều người ưa thích, không những trong thành phần của sữa chua có hàm lượng dinh dưỡng phong phú dễ hấp thụ, mà sữa chua còn có chứa một loại men đặc thù dễ được cơ thể người hấp thụ vào máu, khống chế hoạt tính của tế bào ung thư. Sữa chua còn có thể đề cao khả năng miễn dịch của cơ thể, làm giảm khả năng phát triển bệnh ung thư gan, đồng thời cải thiện cơ hội phục hồi từ căn bệnh nguy hiểm này.

-  Thực phẩm ít chất béo: 

Những người bị ung thư gan có thể gặp các triệu chứng như chán ăn, buồn nôn, khó tiêu hóa và trướng bụng theo tiến triển của bệnh, một chế độ ăn uống ít chất béo có thể giúp làm giảm triệu chứng tiêu hóa hơn, bởi vì các loại thực phẩm nhiều chất béo khó tiêu và có thể quá tải các cơ quan như gan và thận. Một số thực phẩm ít chất béo tốt cho bệnh nhân ung thư gan: các loại hạt, dầu hạt cải dầu thực vật...

4.2. Những thức ăn và đồ uống người bệnh ung thư gan không nên dùng:

- Chất cồn:

Đồ uống có cồn có thể gây ảnh hưởng đến một số hoạt động thể lực như sự mất phối hợp. Rượu làm giảm sự căng thẳng, nhưng lại có khả năng gây nghiện, khi bị phụ thuộc vào rượu, cuộc sống của con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Từ rất lâu người ta đã biết rằng tiêu thụ nhiều rượu là nguyên nhân của xơ gan và ung thư gan, mặc dù không phải tất cả mọi người đều có độ nhạy cảm như nhau. Nói chung, đồ uống có cồn được đánh giá là nguyên nhân ung thư tại nhiều vị trí và điều này cũng đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu. Do vậy, rượu được Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế xếp vào loại gây ung thư ở người.

- Đồ rán:

Đồ rán thường được nhiều người ưu thích, tuy nhiên nó lại có rất nhiều tác hại, nhất là đối với bệnh ung thư gan. Thực phẩm khi cho vào rán ở điều kiện nhiệt độ cao, khiến cho giá trị dinh dưỡng bị hạ thấp, vitamin bị hủy hoại nghiêm trọng, mất nước và sản sinh ra vật chất gây ung thư. Cho nên bất kể là người khỏe mạnh hay người bệnh gan không nên ăn nhiều đồ rán. Nếu ăn đồ rán, thì nên ăn nhiều hoa quả và rau xanh cùng với đồ rán để giảm đến mức tối thiểu sự nguy hại cua đồ rán đối với gan

- Thực phẩm giàu chất béo:

Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu chất béo có thể làm cho gan mệt mỏi trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Các loại thực phẩm giàu chất béo như bánh ngọt, bánh quy, bánh nướng, khoai tây chiên…     

- Thực phẩm giàu protein:

Trong quá trình bị ung thư gan, protein có thể không được gan xử lý đúng cách. Ăn quá nhiều protein có thể làm tích tụ các chất thải độc hại ở gan. Điều này làm cho gan thêm tổn thương và trầm trọng. Vì vậy, sẽ tốt hơn nếu bệnh nhân tiêu thụ nguồn thực phẩm protein ở mức vừa phải. Một số thực phẩm đặc biệt giàu protein như thịt, gia cầm…Dù vậy nhưng bác sĩ vẫn khuyên bạn không nên cắt giảm quá liều protein…

- Thịt đỏ:

Ăn thịt đỏ làm tăng nồng độ các hợp chất gây ung thư N-nitro trong cơ thể. Một số loại thịt nấu ở nhiệt độ cao tạo ra các hợp chất amin dị vòng và các hydrocarbon đa vòng thơm. Thịt đỏ cũng chứa sắt Hem và sắt tự do dẫn đến việc tạo các gốc tự do. Vì vậy, đối với bệnh nhân ung thư gan hãy hạn chế việc tiêu thụ thịt đỏ ở mức tối đa một lần mỗi tuần.

5, CHĂM SÓC TINH THẦN CHO BỆNH NHÂN:

Người bệnh ung thư gan không những chăm sóc về chế độ dinh dưỡng cân đối và hợp lý mà còn chăm sóc lẫn về tinh thần cho người bệnh, đối với bệnh nhân, tình trạng suy sụp có thể xảy ra khi biết mình mắc bệnh hiểm nghèo. Vì vậy, cần phải giải tỏa được tâm lý khủng hoảng cho bệnh nhân ung thư gan, động viên hỗ trợ tinh thần khi bệnh nhân bị sốc, giúp họ có được cái nhìn nhận chính xác về căn bệnh của mình, xây dựng niềm tin chiến thắng bệnh tật cho họ, đồng thời giữ cho bản thân tâm trạng luôn lạc quan vui vẻ, an tâm nghỉ dưỡng.

6, GIÁO DỤC BỆNH NHÂN:

- Bệnh nhân ung thư gan cần chọn những thực phẩm phải tươi, tránh để lâu, không nên nấu nướng cầu kỳ, ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa, không kích thích, nhiệt độ vừa phải, nên chia nhỏ và ăn thành nhiều bữa nhằm đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể.

- Tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân tốt lên cho phép các tế bào ung thư nhạy cảm hơn với điều trị. Do vậy làm cho bệnh nhân có thể phù hợp hơn với phương thức điều trị mà có thể trước đó đã không thể áp dụng được. Tình trạng dinh dưỡng tăng cường đồng thời cũng giảm các tác dụng phụ, tăng cường khả năng phục hồi, tăng cường chất lượng cuộc sống và có thể làm tăng tỷ lệ sống. Suy dinh dưỡng có thể làm tăng tình trạng nhiễm độc của các loại thuốc chống ung thư.

- Bệnh nhân ung thư không phải chấp nhận suy dinh dưỡng. Thử tất cả các phương thức điều trị trên chính tình trạng của bệnh nhân.