Bs Trần Văn Quốc Việt -
Các bệnh lý đối xứng có thể chia ra làm 6 nhóm chính bao gồm các bệnh lý nhiễm độc (CO, metanol, cyanide…), các bất thường chuyển hoá hệ thống (bệnh gan, tăng hoặc hạ đường huyết, thiếu oxy, bệnh Leigh, bệnh Wilson, tiêu myelin thẩm thấu, bệnh não Wernicke…), các bệnh lý thần kinh trung ương (bệnh Huntington, thoái hóa thần kinh với tích tụ sắt trong não (neurodegeneration with brain iron - NBIA), Creutzfeldt-Jakob disease - CJD, Fahr disease…)), các bất thường về mạch máu (nhồi máu tĩnh mạch, tắc động mạch…), các bệnh lý viêm, nhiễm khuẩn khu trú (bệnh thần kinh Behçet disease, viêm não do flavivirus, toxoplasmosis…) hay các khối u (u lympho thần kinh trung ương nguyên phát (primary central nervous system - CNS), u thần kinh đệm đồi thị hai bên nguyên phát (primary bilateral thalamic glioma - PBTG)).
MRI là công cụ chính giúp đánh giá hình ảnh các bệnh lý này, trong khi CT chỉ mang tính chất hỗ trợ. Đồng thời, thăm khám lâm sàng, hỏi tiền sử và các xét nghiệm cận lâm sàng khác đóng vai trò quan trọng.
Để có cái nhìn toàn diện hơn về các bệnh lý này, trước hết cần nắm được một số kiến thức giải phẫu và sinh lý của các nhân nền và vùng đồi thị. Cầu nhạt và bèo sẫm giàu ty thể, mạch nuôi, các chất dẫn truyền thần kinh và hàm lượng các chất trung gian hoá học so với các vùng khác của não nên có quá trình trao đổi chất nhanh, làm tăng sử dụng glucose và oxy, dẫn đến dễ bị tổn thương do các bệnh lý chuyển hoá toàn thân. Đồi thị là vùng chuyển tiếp các tín hiệu cảm giác và vận động từ vỏ não, giúp điều khiển ý thức, giấc ngủ và sự tỉnh táo. Vì vậy tổn thương đồi thị hay đi kèm rối loạn ý thức và cảm giác.
