BSCKI. Nguyễn văn Tuấn - 

Glôcôm được hiểu là một bệnh lý do tổn hại tiến triển các tế bào hạch võng mạc đặc trưng bởi tổn thương thị trường và đầu thị thần kinh.

Thủy dịch được tiết ra bởi thể mi, từ hậu phòng qua lỗ đồng tử ra tiền phòng. Thủy dịch đến góc tiền phòng, qua lưới bè và một phần theo đường màng bồ đào củng mạc thoát ra ngoài.

Vai trò của thủy dịch: Tạo nhãn áp, giúp trao đổi chất, giữ độ cong của giác mạc, nuôi dưỡng giác mạc và thể thủy tinh.

Nhãn áp: Nhãn áp bình thường: từ 7 -18 mmHg (Schiozt)

Đa số trường hợp tăng nhãn áp là do trở lưu thể dịch

Tổn hại thần kinh và thị trường phụ thuộc một phần vào nhãn áp và sức chịu đựng của sợi trục thần kinh. Nhãn áp cao và dao động làm cho tổn thương tiến triển nhanh.

Glôcôm do corticoid thuộc nhóm Glaucom thứ phát góc mở xuất hiện sau điều trị.

• Steroid làm biến đổi tổ chức ngoại bào bè củng giác mạc, glycoprotein ngậm nước làm hẹp khe kẽ vùng bè.
• Giai đoạn sớm, nhãn áp khi ngưng steroid, giai đoạn muộn vùng bè xơ hóa thì nhãn áp không thể trở về trị số bình thường.
• Xảy ra sau dùng steroid đường tại chỗ và toàn thân, thời gian xuất hiện tăng áp tùy đáp ứng từng cá thể.

Chẩn đoán: yếu tố nguy cơ, soi góc tiền phòng, soi đáy mắt, nhãn áp, thị trường, OCT.

Điều trị:

Dừng thuốc Corticoid

Điều trị thuốc là lựa chọn đầu tiên, nếu không có kết quả mới chuyển điều trị laser hoặc phẫu thuật. Bao giờ cũng bắt đầu bằng 1 thuốc, nếu nhãn áp đích chưa về mức an toàn có thể đổi loại thuốc hoặc phối hợp thêm với nhóm thuốc khác. Kiểm soát nhãn áp 24h trong ngày.

Nhãn áp đích là giá trị nhãn áp không gây thêm tổn thương cho chức năng thị giác

Glocom giai đoạn sớm: nhãn áp đích ≤ 18mmHg

Glôcôm giai đoạn tiến triển: nhãn áp đích ≤ 16mmHg

Glôcôm giai đoạn muộn: nhãn áp đích ≤ 14mmHg

Ca lâm sàng:

Bệnh nhân nữ, 47 tuổi, đến khám vì cộm xốn, nhìn mờ mắt trái

Quá trình bệnh lý: Bệnh nhân khai vài ngày nay cộm xốn, nhin mờ MT, tự nhỏ thuốc (polydexa) đã đỡ, đi khám để kiểm tra mắt vì bệnh nhân khai có nhiều đợt bị cộm xốn và tự mua thuốc nhỏ

Tiền sử chưa ghi nhận các bệnh lý về mắt

Ghi nhận tại phòng khám:

• Thị lực: MPT: 7/10 PH 10/10
• Nhãn áp: MP: 22,4 mmHg ;        MT: 42,5 mmHg
• 2M: kết giác mạc trong, tiền phòng sâu, đồng tử #3mm, PXAS (+), thủy tinh thể trong, đáy mắt C/D: MP# 0,4 MT# 0,6
• OCT: MT: Giảm lớp sợi thần kinh võng mạc.

Chẩn đoán: 2M: Glôcôm thứ phát, góc mở do corticoid

Điều trị ngày 1/7/2024: Travoprost nhỏ x 01 lần/ ngày 2M, hẹn tái khám

Điều trị ngày 5/7/2024:

+ Nhãn áp ghi nhận 8h sáng: MP: 17.3; MT 35.8 mmHg

+ Thị lực: MP: 10/10

                 MT: 8/10

Travoprost x 1 lần/ ngày 2M

Bổ sung

Azagar x 2 lần/ ngày MT

Tái khám 1 tháng

Điều trị ngày 5/8/2024:

+ Nhãn áp ghi nhận 8h sáng MP: 17.3; MT: 14.6 mmHg

+ Thị lực: MP: 10/10

                 MT: 8/10

Tiếp tục: Azagar x 2 lần/ ngày MT

Travoprost x 1 lần/ngày 2M

Theo dõi 3 tháng liên tiếp:

+ Nhãn áp ghi nhận 8h sáng MP: 14.6; MT: 14.6mmHg

+ Thị lực: MP: 10/10

                 MT: 8/10

+ OCT: OCT: MT: Giảm lớp sợi thần kinh võng mạc.

(không có sự khác biệt so với lần chụp đầu tiên: nghĩa là lớp sợi thần kinh đã mất đi là không thể hồi phục )

Kết luận:

Thuốc nhỏ mắt có corticoid phải có chỉ định của bác sĩ , khuyến cáo bệnh nhân không được tự ý mua thuốc nhỏ mắt.

Có nhiều nguyên nhân gây glaucoma trong đó nguyên nhân do corticoid là dễ bị bỏ sót, cần được khám mắt định kì.

Khi được chẩn đoán bệnh lý Glôcôm cần phải tuân thủ điều trị của bác sĩ ( tái khám đúng hẹn, tra thuốc đầy đủ,…)

Tài liệu tham khảo

1. Đỗ Như Hơn (2012). "Nhãn khoa tập 2". Nhà xuất bản Y học, tr 237-337.