BS Lê Văn Thức - 

Ngày 4 tháng 5 năm 2025, một cột mốc lịch sử trong y học đã được thiết lập tại Trung tâm Y tế Ronald Reagan UCLA khi ca ghép bàng quang người đầu tiên trên thế giới được thực hiện thành công. Sự hợp tác giữa Keck Medicine của USC và UCLA Health, dưới sự dẫn dắt của các bác sĩ phẫu thuật tiết niệu Inderbir Gill (USC) và Nima Nassiri (UCLA), đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc điều trị các bệnh lý bàng quang nghiêm trọng. Bệnh nhân, anh Oscar Larrainzar, 41 tuổi, đã mất cả hai thận và bàng quang do điều trị ung thư bàng quang hiếm gặp, buộc anh phải phụ thuộc vào chạy thận nhân tạo trong 7 năm. Để khôi phục khả năng tiểu tiện và loại bỏ nhu cầu chạy thận, các bác sĩ đã thực hiện ca phẫu thuật kéo dài 8 giờ, sử dụng công nghệ robot tiên tiến để ghép cả bàng quang và thận. Kết quả, anh Larrainzar đã có thể sản xuất nước tiểu lần đầu tiên sau gần một thập kỷ, mở ra hy vọng mới cho những bệnh nhân tương tự.

1. Ý nghĩa của ca ghép bàng quang đầu tiên
Mặc dù ghép thận đã trở thành một phương pháp điều trị phổ biến, ghép bàng quang là một thách thức chưa từng được thực hiện trước đây do cấu trúc mạch máu phức tạp ở vùng chậu. Ca phẫu thuật này là lần đầu tiên bàng quang được ghép thành công trên người, mang lại giải pháp đột phá cho những bệnh nhân mất chức năng bàng quang do ung thư, viêm mãn tính, đau bàng quang, hoặc dị tật bẩm sinh. Trước đây, những bệnh nhân này thường phải sống với túi dẫn lưu nước tiểu bên ngoài hoặc tái tạo bàng quang bằng mô ruột – một phương pháp dễ gây biến chứng như nhiễm trùng, sỏi bàng quang, hoặc suy giảm chức năng.

Trong trường hợp của anh Larrainzar, việc mất cả hai thận và bàng quang khiến anh phải chạy thận liên tục, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Quyết định ghép cả bàng quang và thận không chỉ khôi phục khả năng tiểu tiện tự nhiên mà còn giúp anh thoát khỏi sự phụ thuộc vào chạy thận. Công nghệ phẫu thuật robot đã đóng vai trò then chốt, cho phép các bác sĩ thực hiện các thao tác nối mạch máu nhỏ với độ chính xác cao, vượt qua thách thức giải phẫu phức tạp của bàng quang.

2. Tiềm năng của các ca ghép bàng quang trong tương lai
Ca ghép bàng quang đầu tiên này là bước khởi đầu cho một thử nghiệm lâm sàng nhỏ, với kế hoạch thực hiện thêm bốn ca ghép tương tự, dự kiến hoàn thành vào năm 2028. Nếu thành công, phương pháp này có thể trở thành một lựa chọn điều trị tiêu chuẩn cho những bệnh nhân mất chức năng bàng quang. Dưới đây là những nhận định về tiềm năng của kỹ thuật ghép bàng quang:

2.1. Mở rộng đối tượng thụ hưởng: Hiện tại, các ứng cử viên lý tưởng bao gồm những người như anh Larrainzar, đã mất cả thận và bàng quang, hoặc những người cần ghép đồng thời hai cơ quan để tối ưu hóa kết quả. Trong tương lai, với sự tiến bộ trong công nghệ miễn dịch và thuốc chống thải ghép, ghép bàng quang có thể được áp dụng cho những bệnh nhân chỉ mất chức năng bàng quang, mở rộng phạm vi điều trị.

2.2. Giảm biến chứng lâu dài: So với tái tạo bàng quang bằng mô ruột, ghép bàng quang có thể giảm thiểu các biến chứng như nhiễm trùng hoặc rối loạn chức năng. Điều này không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giảm chi phí điều trị liên quan đến biến chứng hoặc thiết bị hỗ trợ như túi dẫn lưu.

Ứng dụng công nghệ tiên tiến: Sự thành công của ca phẫu thuật này cho thấy vai trò quan trọng của công nghệ robot trong các ca cấy ghép phức tạp. Các tiến bộ trong trí tuệ nhân tạo (AI), robot phẫu thuật, và công nghệ in 3D mô có thể giúp tối ưu hóa quy trình, rút ngắn thời gian phẫu thuật, và giải quyết vấn đề thiếu hụt nội tạng hiến tặng.

2.3. Truyền cảm hứng cho nghiên cứu cấy ghép: Thành công của ca ghép bàng quang có thể khuyến khích nghiên cứu về cấy ghép các cơ quan ít phổ biến khác, như niệu quản hoặc tuyến giáp, mở rộng phạm vi của y học cấy ghép.

2.4. Tăng đầu tư và nhận thức: Ca phẫu thuật này đã thu hút sự chú ý toàn cầu, có khả năng thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu y học cấy ghép và các công nghệ liên quan, dẫn đến những đột phá mới trong điều trị các bệnh lý hiếm gặp.

3. Thách thức cần vượt qua

Ghép bàng quang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm nguy cơ thải ghép, đòi hỏi bệnh nhân sử dụng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài, có thể gây tác dụng phụ như suy giảm miễn dịch hoặc tăng nguy cơ nhiễm trùng. Quy trình này cũng yêu cầu trình độ kỹ thuật cao và cơ sở hạ tầng y tế hiện đại, hạn chế khả năng tiếp cận ở các khu vực kém phát triển. Ngoài ra, việc thiếu hụt nội tạng hiến tặng vẫn là một rào cản lớn, đòi hỏi các giải pháp như phát triển nội tạng nhân tạo hoặc cải thiện hệ thống hiến tạng.

4. Kết luận

Ca ghép bàng quang người đầu tiên trên thế giới là một bước đột phá trong y học, mang lại hy vọng cho những bệnh nhân mất chức năng bàng quang, đặc biệt là những người như anh Oscar Larrainzar, phải chịu đựng gánh nặng của chạy thận do mất cả thận và bàng quang. Với sự hỗ trợ của công nghệ robot và những tiến bộ trong miễn dịch học, ghép bàng quang có tiềm năng trở thành một phương pháp điều trị tiêu chuẩn, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. Trong khi chờ đợi kết quả từ các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo, chúng ta có thể lạc quan về một tương lai nơi các ca cấy ghép phức tạp trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn.

Nguồn tham khảo: USC, UCLA complete first-in-human bladder transplant