CNXN Nguyễn Đô - 

Tổng quan

Cystatin C là chất ức chế cysteine protease có trọng lượng phân tử thấp (13 kDa). Chất này được tạo thành bởi tất cả tế bào có nhân ở tốc độ không đổi. Việc loại bỏ khỏi tuần hoàn gần như hoàn toàn thông qua quá trình lọc ở cầu thận.

Trong những năm qua, người ta đã xác định rõ ràng rằng cystatin C là một yếu tố dự báo độc lập về tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở nhiều nhóm dân số khác nhau. Nó có liên quan đến sự tiến triển đến bệnh thận giai đoạn cuối và tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, tổn thương thận cấp tính, bệnh thận mạn tính và đang chạy thận nhân tạo. Nó có thể phát hiện rối loạn chức năng thận và dự đoán tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân gan, bao gồm cả những người bị xơ gan, suy gan cấp tính - mạn tính và người được ghép gan. Cystatin C cũng có liên quan đến tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân mắc COPD, đột quỵ, HIV.

Hình 1. Cấu trúc phân tử cystatin C: chuỗi xoắn alpha ngắn chuỗi xoắn alpha dài (màu xanh) và 5 sợi beta đối song song (màu đỏ)

Các tế bào tạo ra cystatin C và giải phóng nó vào máu với tốc độ ổn định. Do có trọng lượng phân tử nhỏ nên cystatin C có thể dễ dàng chui qua màng lọc cầu thận và bị giáng hoá tại thận, cụ thể là ở các tế bào ống lượn gần của thận. Nồng độ của cystatin C trong máu luôn được duy trì ổn định ở mức bình thường khi chức năng thận vẫn còn tốt và hoạt động đều đặn. Trong trường hợp chức năng thận bị tổn thương, mức lọc cầu thận suy giảm, những chất cần đào thải tăng lên trong máu trong đó phải kể đến cystatin C. Nồng độ cystatin C trong huyết tương phản ánh chính xác mức lọc cầu thận.

Khác với creatinin trong máu, xét nghiệm cystatin C trong máu rất hữu ích vì nó không phụ thuộc vào tuổi, giới, cân nặng, chiều cao và khối cơ của người bệnh. Trong một số trường hợp, cystatin C đặc biệt hữu ích giúp cho việc phát hiện sớm bệnh thận trong khi các thông số cũ như urê, creatinin, thanh thải creatinin có thể hầu như bình thường.

Xem tiếp tại đây