Bs Phạm Thị Ny Na - Khoa Nội thận - nội tiết

Vitamin D đã được báo cáo là có một loạt các lợi ích. Tuy nhiên, một nghiên cứu trường hợp gần đây chỉ ra rằng sử dụng quá nhiều vitamin D có thể gây tổn thương thận ở những người không thiếu vitamin.

Bài báo đã được công bố trực tuyến ngày 08/04 ở Tạp chí hiệp hội Y học Canada (CMAJ). 

"Mục đích của nghiên cứu này là để thông báo rộng rãi hơn rằng vitamin D liều lớn [10.000IU/ ngày] ở bệnh nhân có nồng độ vitamin D trong huyết thanh bình thường có thể dẫn đến ngộ độc," Bourne Auguste, MD, Đại học Toronto, Ontario, Canada, nói với Medscape Medical News.

"Cộng đồng nên biết rằng uống nhiều vitamin D hơn mức được khuyến cáo không hoàn toàn dẫn đến lợi ích bổ sung. Thay vào đó, nó có thể dẫn đến tăng tác hại và đặc biệt là suy thận," ông nói thêm.

Năm 2010, hướng dẫn trong bệnh lý loãng xương ở Canada khuyên dùng 400-1000 IU vitamin D hàng ngày cho hầu hết người lớn, và 800-2.000 IU mỗi ngày cho người lớn tuổi và những người có nguy cơ cao loãng xương. Mỹ khuyến cáo lượng vitamin D đối với nam và nữ trong độ tuổi từ 1 - 70 tuổi là 600 IU mỗi ngày và 800 IU đối với những người lớn hơn 70 tuổi.

Bởi vì vitamin D có phạm vi điều trị rộng, hiếm có độc tính, Auguste và các đồng nghiệp lưu ý. Tuy nhiên, như các vitamin tan trong chất béo, liều cao được dùng trong thời gian dài có thể dẫn đến tích lũy liều.

"Nhiều bệnh nhân nghĩ rằng vitamin D như một sự bổ sung đơn giản không có hại và lợi ích có lẽ được cường điệu," Auguste nói. "Nó dễ dàng được cho, có sẵn trong nhiều hình thức over-the-counter (thuốc mua không cần kê đơn) và quan niệm rằng nó có nhiều lợi ích mà không có hại, những bệnh nhân khác có thể có nguy cơ bị nhiễm độc vitamin D và có khả năng suy thận."

Ngộ độc Vitamin D có một loạt các triệu chứng, có thể làm chậm chẩn đoán. Những triệu chứng bao gồm, trong những người khác nhau, mệt mỏi, cao huyết áp, đi tiểu thường xuyên, nhầm lẫn, và ngứa. Sớm nhận biết ngộ độc vitamin D có thể ngăn ngừa tổn thương thận mạn tính."

Ngộ độc Vitamin D có thể không được nhận biết trong một thời gian dài, do các triệu chứng không đặc hiệu bệnh nhân có thể biểu hiện. Bệnh nhân có thể được bổ sung vitamin D over-the-counter mà không khai đầy đủ," Auguste giải thích.

Điều trị bao gồm xem xét cẩn thận các toa và thuốc over-the-counter, hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, giảm nguồn dinh dưỡng và bổ sung vitamin D, và theo dõi nồng độ vitamin D ở những bệnh nhân không có triệu chứng. Bởi vì nó là chất béo hòa tan, có thể mất vài tháng để nồng độ trở về bình thường. Bên cạnh đó, sau khi ngừng bổ sung vitamin D, nồng độ canxi có thể tiếp tục tăng trước khi đảo ngược.

"Các bác sĩ cũng nên xem xét liệu pháp điều trị bổ trợ ngoài chấm dứt vitamin D và canxi bổ sung, chẳng hạn như hydroxychloroquine, glucocorticoid, và ketoconazol ở những bệnh nhân có triệu chứng để giảm các hình thức hoạt động của vitamin D trong cơ thể," Auguste khuyên.

Trường hợp báo cáo liên quan đến một người đàn ông 54 tuổi, mới trở về từ một chuyến đi đến Đông Nam Á, tại đây ông đã trải qua một thời gian dài tắm nắng (6-8 giờ mỗi ngày trong 2 tuần). Sau khi trở về Canada, một bác sĩ gia đình phát hiện ra rằng mức độ creatinine của ông lên (132 mmol/L từ mức nền trước đó là 100 mmol/L). Bốn tuần sau đó, mặc dù ngưng dùng thuốc hạ huyết áp và thuốc lợi tiểu, mà có thể gây ra mất nước và tăng creatinine, mức creatinine của bệnh nhân thậm chí còn cao hơn (376 mmol/L), và ông đã được giới thiệu đến một chuyên gia thận.

Các câu hỏi sâu hơn cho biết người đàn ông đã gặp 1 người dùng thiên nhiên liệu pháp và đã kê đơn liều cao vitamin D cho ông. Mặc dù không có tiền sử nổi bật về mất xương hoặc thiếu hụt vitamin D, người đàn ông dùng 8.000-12.000 IU vitamin D hàng ngày trong 2,5 năm.

Xét nghiệm cho thấy tăng calci máu (canxi ion 1,48 mmol/L) và nồng độ vitamin D (1,25-dihydroxyvitamin D3 mức 274 pmol/L; 25-hydroxyvitamin D3 241 nmol/L). Kết quả sinh thiết thận cho thấy tổn thương thận (xơ hóa thận và hóa vôi rất nhỏ mà không sarcoidosis hoặc lắng đọng chuỗi nhẹ).

Các bác sỹ khuyên ông ngừng uống bổ sung vitamin D và ngừng ăn các loại thực phẩm giàu canxi. Thuốc lợi tiểu của ông vẫn duy trì, và bệnh nhân tiếp tục uống một loại thuốc hạ huyết áp. Lần thăm khám thứ hai, các bác sĩ nhận thấy nồng độ 1,25-dihydroxyvitamin D3 (dạng hoạt tính sinh học của vitamin D) và canxi đã tiếp tục tăng. Bệnh nhân mô tả ngứa da mới khởi phát, có thể do nồng độ canxi cao.

Bệnh nhân từ chối dùng glucocorticoid vì những lo ngại về tăng cân. Khi bắt đầu dùng hydroxychloroquine 400mg hàng ngày, nồng độ canxi và vitamin D giảm đi. Gần 1 năm sau, nồng độ canxi và vitamin D của bệnh nhân trở lại bình thường, nhưng đã có bệnh thận mạn giai đoạn 3B.

Theo Veronica Hackethal, MD,  Medscape Medical News, 04/2019.