Bs Nguyễn Xuân Vương - Khoa Ngoại TH

I.Túi thừa meckel

1.1 Định nghĩa: Túi thừa meckel là loại túi thừa bẩm sinh hay gặp ở ruột non, chiếm khoảng 2% dân số. Vị trí túi thừa nằm cách góc hồi manh tràng khoảng 40 – 80cm.

Năm 1809, Johan meckel đã công bố một bản báo cáo mô tả tỉ mỉ về mặt giải phẩu học và căn nguyên bắt nguồn từ phôi thai của túi thừa. Túi thừa meckel nằm ở bờ tự do của hồi tràng, thường được cấu tạo bằng các tế bào tuyến tụy lạc chổ hay niêm mạc dạ dày

Hình ảnh túi thừa meckel sau cắt

1.2 Chẩn Đoán: Ở những người có túi thừa meckel nhưng không biểu hiện triệu chứng không phát hiện được, đa phần phát hiện ngẫu nhiên trong lúc phẫu thuật hay nội soi ổ bụng.

- Phần lớn viêm túi thừa có biểu hiện lâm sàng là chảy máu chiếm 25 – 50%, có thể tắc ruột do xoắn ruột quanh túi thừa, hay gây lồng ruột và thủng túi thừa. Khi bệnh nhân vào viện với các triệu chứng như đau bụng quanh rốn hoặc hố chậu phải, kèm nôn mữa nhiều lần, xuất huyết tiêu hóa cần nghĩ đến túi thừa meckel, nhất là ở trẻ em. Để giúp cho chẩn đoán chính xác xuất huyết do túi thừa meckel người ta dùng phương pháp chụp đồng vị phóng xạ Tc 99m-pertechnate tiêm qua đường tĩnh mạch, kết quả dương tính khi tìm được trong túi thừa một kích thước lớn hơn 1,8cm2 niêm mạc dạ dày.

II. Báo cáo trường hợp viêm thủng túi thừa meckel gây xuất huyết tiêu hóa.

Tên bệnh nhân: NGUYỄN THÀNH GIA L., 23 tháng tuổi, nam

Tiền sử: không mắc bệnh gì

Bệnh sử: Theo lời khai mẹ bệnh nhân ngày 9/10/2014 vào lúc 0h30 phút bệnh nhân đột ngột lên cơn đau bụng, đại tiện phân máu một lần, trẻ quấy khóc nhiều lần trong đêm. Đến sáng trẻ được người nhà đưa đến bệnh viện siêu âm nhưng không thấy lồng ruột nên đưa về nhà, sau đó trẻ vẫn tiếp tục đau bụng kèm đi cầu ra máu. Đến khoảng 20h30 phút trẻ được đưa vào viện với tình trạng da tái xanh, nhợt nhạt, vẻ mặt nhiễm trùng, đau toàn bụng, bụng chướng kèm phân có máu bầm đen.

Xét nghiệm: bạch cầu 19.103/mm3, N: 90%.

X quang bụng đứng: hình ảnh mức nước mức hơi

Siêu âm: dịch ổ bụng nghi máu, đại tràng giãn kèm hình ảnh tắc ruột, không thấy hình ảnh lồng ruột.

Mời BS ngoại tổng hợp hội chẩn, ghi nhận tại cấp cứu: nhiễm trùng nhiễm độc, bụng chướng căng, quai ruột nổi (±), cảm ứng phúc mạc (+), TR: phân nhầy có máu dính găng màu nâu thẩm.  Siêu âm tại cấp cứu lần 2 vẫn ghi nhận như trên. Chẩn đoán ban đầu tắc ruột nghi do lồng ruột đến muộn biến chứng nhiễm trùng nhiễm độc nặng. Quyết định mổ mở bụng thăm dò để chẩn đoán và điều trị.

Quá trình phẩu thuật: mở bụng kiểm tra thấy máu bầm trong ổ bụng khoảng 700ml, kiểm tra ruột thấy toàn bộ đại tràng giãn, cách góc hồi manh tràng khoảng 60cm có 1 túi thừa meckel viêm hoại tử có thủng, trong lòng chứa nhiều máu bầm đen, lòng túi thừa rộng có đính kèm mạc treo nhỏ. Tiến hành cắt mạc treo túi thừa, cắt túi thừa hình chêm nối ruột tận tận. Tiếp tục kiểm tra thấy thanh cơ bàng quang bị viêm, có 1 động mạch đang chảy máu, không thấy ăn thủng bàng quang, cột động mạch khâu thanh cơ bàng quang. Súc rửa ổ bụng, dẫn lưu đóng bụng.

Chẩn đoán sau mổ: thủng túi thừa meckel gây xuất huyết tiêu hóa.

Từ trường hợp trên chúng ta rút ra một số nhận định sau:

1. Trong những trường hợp chảy máu đường tiêu hóa dưới trường diễn, tái phát, hoặc từng đợt trung bình trên người trẻ hoặc trẻ em thì cần cảnh giác nguyên nhân từ túi thừa Meckel.
2. Ngoài chảy máu thì túi thừa Meckel còn có thể gây ra nhiều biến chứng ngoại khoa nguy hiểm khác.
3. Trước một trường hợp nhiễm trùng tiết niệu dưới và có các dấu hiệu của nước tiểu cáu bẩn, có lẫn thức ăn thì phải nghĩ đến dò túi thừa Meckel - BQ và làm các XN CĐHA (UIV, BQ ngược dòng, soi BQ, chụp ruột có CQ…) để chẩn đoán.
4. Chẩn đoán và phát hiện túi thừa Meckel ngày nay đã dễ hơn trước đây nhờ vào chụp đồng vị phóng xạ (scintigraphy); (tuy nhiên vấn đề là trên lâm sàng có nghĩ đến túi thừa Meckel để cho bệnh nhân đi chụp đồng vị phóng xạ hay không!)
5. Chỉ định phẫu thuật thì trong tất cả các trường hợp, túi thừa Meckel đều được cắt bỏ kể cả khi nó được phát hiện tình cờ.