Các phương pháp xạ trị trong điều trị ung thư thực quản

Bs Lê Trung Nghĩa -

Xạ trị sử dụng tia năng lượng cao (như tia X) hoặc các hạt để tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách  làm hỏng DNA, ngăn tế bào ung thư phân chia và phát triển, do đó làm chậm hoặc ngưng phát triển của khối u. trong nhiều trường hợp xạ trị có khả năng tiêu diệt tất cả các tế bào ung thư thu nhỏ hoặc loại bỏ các khối u. Xạ trị thường kết hợp với phẩu thuật, hoặc hóa trị( xạ trị tiền phẩu, xạ trị bổ trợ, hóa xạ đồng thời) nhằm tăng  quả điều trị.

Trong ung thư thực quản thường được kết hợp đa mô thức điều trị khác nhau, chẳng hạn như hóa trị, xạ tri và/hoặc phẫu thuật. Hóa trị có thể làm cho xạ trị hiệu quả hơn đối với một số bệnh ung thư thực quản. Sử dụng 2 phương pháp điều trị này cùng nhau được gọi là hóa xạ trị đồng thời .

Xạ trị có thể được sử dụng:

• Là một phần của phương pháp điều trị chính ung thư thực quản ở một số bệnh nhân, điển hình là cùng với hóa trị ( hóa xạ trị đồng thời). Phương pháp này thường được sử dụng cho những người không thể phẫu thuật do sức khỏe kém hoặc những người không muốn phẫu thuật.
• Trước khi phẫu thuật (cùng với hóa trị nếu có thể), nhằm cố gắng thu nhỏ khối u và giúp việc cắt bỏ dễ dàng hơn. Điều này được gọi là điều trị tân bổ trợ .
• Sau phẫu thuật (cùng với hóa trị nếu có thể), để cố gắng tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại nhưng quá nhỏ để nhìn thấy. Đây được gọi là liệu pháp bổ trợ .
• Để giảm bớt các triệu chứng của ung thư thực quản tiến triển như đau, chảy máu hoặc khó nuốt. Điều này được gọi là liệu pháp giảm nhẹ.

Các loại xạ trị

Có 2 loại xạ trị chính được sử dụng để điều trị ung thư thực quản.

Xạ trị chùm tia bên ngoài (EBRT:  External beam radiation therapy) là loại xạ trị được sử dụng thường xuyên nhất cho những người bị ung thư thực quản. Bức xạ tập trung vào ung thư từ một máy bên ngoài cơ thể. Nó giống như chụp X-quang, nhưng bức xạ mạnh hơn. Tần suất và thời gian thực hiện các phương pháp điều trị bằng bức xạ tùy thuộc vào lý do thực hiện bức xạ và các yếu tố khác. Nó có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.

Xạ trị trong (xạ trị áp sát) là một loại xạ trị trong đó bác sĩ đưa ống nội soi (một ống dài, linh hoạt) xuống cổ họng để đặt chất phóng xạ rất gần với khối u. Bức xạ chỉ di chuyển trong một khoảng cách ngắn, vì vậy nó đến được khối u nhưng ít ảnh hưởng đến các mô bình thường gần đó. Điều này thường có nghĩa là ít tác dụng phụ hơn so với bức xạ chùm bên ngoài. Nguồn phóng xạ được loại bỏ một thời gian ngắn sau đó.

Liệu pháp áp sát không được sử dụng thường xuyên để điều trị ung thư thực quản, nhưng có thể hữu ích với những bệnh ung thư thực quản tiến triển  nhằm thu nhỏ khối u để bệnh nhân có thể nuốt dễ dàng hơn. Kỹ thuật này không thể được sử dụng để điều trị trên một diện tích rất lớn, vì vậy sử dụng nó như một cách để làm giảm các triệu chứng.

Liệu pháp áp sát có thể được thực hiện theo 2 cách:

• Đối với phương pháp xạ trị áp sát liều cao (HDR: high-dose-rate) , bác sĩ sẽ để chất phóng xạ gần khối u trong vài phút mỗi lần, có thể cần phải điều trị nhiều lần.
• Trong liệu pháp xạ trị liều thấp (LDR: low-dose-rate) , liều phóng xạ thấp hơn được đặt gần khối u trong thời gian dài hơn (1 hoặc 2 ngày) mỗi lần. Bệnh nhân cần phải ở lại bệnh viện trong quá trình điều trị này, nhưng thường có thể hoàn thành chỉ sau 1 hoặc 2 buổi.

Tác dụng phụ của xạ trị

Các tác dụng phụ có thể xảy ra của xạ trị ngoài có thể bao gồm:

• Thay đổi da ở những vùng bị bức xạ, chẳng hạn như mẩn đỏ, phồng rộp và bong tróc
• Buồn nôn và ói mửa
• Bệnh tiêu chảy
• Mệt mỏi
• Vết loét đau ở miệng và cổ họng
• Khô miệng hoặc giảm tiết nước bọt.
• Đau khi nuốt

Những tác dụng phụ này thường nặng hơn nếu hóa trị được thực hiện cùng lúc với xạ trị.

Hầu hết các tác dụng phụ của bức xạ chỉ là tạm thời, nhưng một số tác dụng phụ ít phổ biến hơn có thể là vĩnh viễn. Ví dụ, trong một số trường hợp, bức xạ có thể gây ra hẹp thực quản, gây tổn thương phổi dẫn đến khó thở và viêm phổi sau xạ.

Trích từ nguồn: American Cancer Society( Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ), https://www.cancer.org/cancer/types/esophagus-cancer/treating/radiation