Nôn nghén quá độ

BS Nguyễn Thế Tuấn - 

Ốm nghén, với các triệu chứng buồn nôn và nôn, là một dấu hiệu khá phổ biến ở phụ nữ mang thai, thường xuất hiện vào khoảng tuần thứ 9 của thai kỳ và giảm dần sau đó. Tuy nhiên, khoảng 1 đến 1,5% phụ nữ mang thai có thể mắc phải nôn nghén quá độ. Tình trạng này được định nghĩa là buồn nôn và nôn dữ dội, dai dẳng trong thai kỳ, dẫn đến:

• Sụt cân từ 5% trở lên so với cân nặng trước khi mang thai.
• Mất nước.
• Rối loạn điện giải.

Nôn nghén quá độ có thể kéo dài suốt thai kỳ và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

I. Nguyên nhân gây nôn nghén quá độ

Mặc dù nguyên nhân chính xác của nôn nghén quá độ vẫn chưa được xác định rõ ràng, có một số yếu tố được cho là đóng vai trò quan trọng:

• Hormone thai kỳ: Nồng độ cao của beta-hCG (Human Chorionic Gonadotropin), một loại hormone do nhau thai sản xuất, được xem là yếu tố chính. Nồng độ beta-hCG thường đạt đỉnh vào khoảng thời gian mà các triệu chứng nôn nghén quá độ trở nên nghiêm trọng nhất.
• Estrogen: Nồng độ estrogen tăng cao cũng có thể góp phần vào các triệu chứng.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có người mắc nôn nghén quá độ hoặc bản thân đã từng bị ở những lần mang thai trước có thể làm tăng nguy cơ.
• Đa thai: Phụ nữ mang đa thai thường có nồng độ hormone cao hơn, do đó nguy cơ mắc HG cũng cao hơn.
• Các bệnh lý liên quan: bệnh lý tuyến giáp, cường giáp thoáng qua cũng có thể liên quan đến nôn nghén quá độ.

II. Triệu chứng lâm sàng

Ngoài buồn nôn và nôn mửa dữ dội, dai dẳng, phụ nữ mắc nôn nghén quá độ có thể có các triệu chứng khác như:

• Mất nước: Khô miệng, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, da khô, mệt mỏi.
• Sụt cân đáng kể.
• Chóng mặt, choáng váng.
• Nhịp tim nhanh.
• Huyết áp thấp.
• Mệt mỏi và kiệt sức kéo dài.
• Mùi vị thức ăn thay đổi.
• Trầm cảm và lo âu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.

III. Biến Chứng

3.1.Đối với mẹ

• Mất nước và rối loạn điện giải nghiêm trọng dẫn đến tổn thương thận, tim mạch.
• Suy dinh dưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của mẹ.
• Hội chứng Wernicke-Korsakoff do thiếu hụt vitamin B1 (thiamine) nghiêm trọng, gây ra các vấn đề về thần kinh.
• Tổn thương thực quản: Do nôn mửa liên tục.
• Suy nhược cơ thể, trầm cảm, lo âu.

3.2. Đối với thai nhi

• Nguy cơ sinh non.
• Trẻ sinh ra nhẹ cân.
• Một số nghiên cứu cho thấy có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh của thai nhi, mặc dù cần thêm nghiên cứu để khẳng định.

IV. Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán nôn nghén quá độ chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng và loại trừ các nguyên nhân khác gây buồn nôn và nôn. Bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng, hỏi bệnh sử chi tiết và có thể yêu cầu xét nghiệm máu, nước tiểu để đánh giá tình trạng mất nước, rối loạn điện giải và chức năng gan thận.

Mục tiêu điều trị là kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ cho mẹ và bé. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Thay đổi chế độ ăn uống: Ăn thành nhiều bữa nhỏ, ít chất béo, dễ tiêu hóa. Tránh các thức ăn có mùi mạnh hoặc gây buồn nôn.
• Bổ sung vitamin: Đặc biệt là vitamin B6 (pyridoxine), có thể giúp giảm buồn nôn.
• Thuốc chống nôn: Bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc chống nôn an toàn cho thai kỳ, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
• Bù nước và điện giải qua đường tĩnh mạch: Đối với các trường hợp mất nước nghiêm trọng, cần nhập viện để truyền dịch.
• Hỗ trợ tâm lý: Nôn nghén quá độ có thể gây ra gánh nặng tâm lý lớn. Hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và tư vấn tâm lý chuyên nghiệp là rất quan trọng.

Muốn biết thêm chi tiết xin mời tham khảo tại đây.