Bệnh thận mạn – các rào cản trong chẩn đoán sớm

Bs Nguyễn Thị Hải - 

Bệnh thận mạn tính (CKD) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng ngày càng nghiêm trọng trên toàn cầu, với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng. Tuy nhiên, việc chẩn đoán sớm CKD thường gặp nhiều rào cản, dẫn đến chẩn đoán muộn và điều trị không hiệu quả.

CKD ảnh hưởng đến khoảng 10% dân số toàn cầu. Tại Hoa Kỳ, ước tính có 16,8% người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên mắc CKD trong giai đoạn 1999-2004. Tại Vương quốc Anh, khoảng 8,8% dân số có CKD có triệu chứng.

Bệnh thận mãn tính là nguyên nhân gây ra 956.000 ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2013, tăng so với 409.000 ca tử vong vào năm 1990.

Tầm quan trọng của việc phát hiện sớm CKD

Bệnh thận mạn tính (CKD) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn và có xu hướng gia tăng. Việc phát hiện sớm có thể giúp ngừng tiến triển bệnh, giảm nguy cơ suy thận giai đoạn cuối và giảm bớt gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, việc chẩn đoán sớm bệnh vẫn gặp phải nhiều rào cản.

Những rào cản trong chẩn đoán sớm

Nhiều nghiên cứu đã xác định các rào cản chính trong việc phát hiện và quản lý CKD, bao gồm:

• Thiếu kiến thức và nhận thức: Người bệnh và cả bác sĩ tuyến đầu đều thiếu thông tin đầy đủ về CKD, điều này dẫn đến việc bỏ qua các triệu chứng ban đầu của bệnh.
• Chi phí và thời gian: Việc thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán sớm (như xét nghiệm nước tiểu, đo creatinine huyết thanh) có thể gặp khó khăn vì chi phí hoặc thiếu thời gian.
• Sự thiếu hụt nguồn lực y tế: Thiếu sự hỗ trợ từ hệ thống chăm sóc sức khỏe và nguồn lực hạn chế trong việc cung cấp dịch vụ chẩn đoán sớm.
• Thiếu sự quan tâm từ người bệnh: Người bệnh thường không nhận ra rằng CKD có thể tiến triển âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, dẫn đến việc trì hoãn việc khám chữa.

Giải pháp cải thiện chẩn đoán sớm:

• Đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên y tế: Các bác sĩ và nhân viên y tế cần được đào tạo tốt hơn về CKD và các phương pháp phát hiện bệnh sớm.
• Tăng cường nhận thức cộng đồng: Cần có các chiến dịch giáo dục cộng đồng để nâng cao nhận thức về bệnh thận mạn tính, khuyến khích người dân đi khám sức khỏe định kỳ.
• Cải thiện tiếp cận xét nghiệm và chăm sóc y tế: Đảm bảo rằng các xét nghiệm sàng lọc dễ tiếp cận hơn với bệnh nhân, đặc biệt là tại các cơ sở y tế tuyến dưới.
• Đơn giản hóa quy trình chẩn đoán: Làm cho quy trình chẩn đoán trở nên dễ dàng hơn và giảm bớt các rào cản tài chính và hành chính.

Kết luận

Cải thiện chẩn đoán sớm CKD là rất quan trọng để giảm thiểu các tác động lâu dài của bệnh. Cần phải có những thay đổi lớn trong hệ thống y tế để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hiện và điều trị bệnh kịp thời, từ đó cải thiện sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu gánh nặng cho hệ thống chăm sóc y tế. Chú trọng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến CKD và các rào cản cần được vượt qua để có thể phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Elizabeth P Neale, Justin Middleton , Kelly Lambert (2020). Barriers and enablers to detection and management of chronic kidney disease in primary healthcare: a systematic review. BMC Nephrol.21(1). DOI 10.1186/s12882-020-01731-x.
2. “Chronic kidney disease”. Wikipedia, Wikipedia Foundation, ngày 18 tháng 2 năm 2025.