Kết quả không mong đợi trong dữ liệu mới về "bão cytokine" COVID-19

Bs Lê Văn Tuấn - 

Theo phát hiện bất ngờ trong nghiên cứu mới, hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức được gọi là "cơn bão cytokine" không đóng vai trò chính khiến các ca COVID-19 nghiêm trọng hơn. Các phát hiện hoàn toàn trái ngược với nhiều báo cáo trước đó.

Tác giả nghiên cứu cấp cao Peter Pickkers, MD, PhD, nói với Medscape Medical News : “Chúng tôi thực sự ngạc nhiên trước kết quả nghiên cứu của mình”. Trong một cách tiếp cận độc đáo, Pickkers và các đồng nghiệp đã so sánh nồng độ cytokine ở những người bị bệnh nặng mắc COVID-19 với những bệnh nhân bị nhiễm trùng huyết do vi khuẩn, chấn thương và sau khi ngừng tim.

"Lần đầu tiên, chúng tôi đo các cytokine trong các bệnh khác nhau bằng các phương pháp giống nhau. Kết quả của chúng tôi cho thấy một cách thuyết phục rằng nồng độ cytokine trong tuần hoàn không cao hơn, nhưng thấp hơn so với các bệnh khác", Pickkers, người trực thuộc Khoa Y học Chăm sóc Chuyên sâu tại Trung tâm Y tế Đại học Radboud ở Nijmegen, Hà Lan.

Nghiên cứu của nhóm đã được công bố trực tuyến vào ngày 3 tháng 9 trong một bức thư trên tờ JAMA.

Cytokine thấp hơn mong đợi

Thông thường, các cytokine gây viêm và thúc đẩy quá trình chữa lành sau chấn thương, nhiễm trùng hoặc các tình trạng khác.

Mặc dù một cơn bão cytokine vẫn chưa được xác định, các tác giả lưu ý, nhiều nhà nghiên cứu đã liên quan đến phản ứng siêu viêm liên quan đến các protein nhỏ này trong sinh lý bệnh của COVID-19.

Tuy nhiên, câu hỏi vẫn còn là liệu tất cả các cơn bão cytokine tấn công những người có điều kiện khác nhau theo cùng một cách hay không.

Pickkers và các đồng nghiệp đã nghiên cứu 46 người bị COVID-19 và hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) được nhận vào ICU tại Trung tâm Y tế Đại học Radboud. Tất cả những người tham gia đều phải thở máy và được điều trị từ ngày 11 tháng 3 đến ngày 27 tháng 4 năm 2020.

Các nhà nghiên cứu đã đo nồng độ cytokine trong huyết tương, bao gồm yếu tố hoại tử khối u (TNF), interleukin-6 (IL-6) và interleukin-8 (IL-8). Họ so sánh kết quả ở nhóm này với kết quả ở 51 bệnh nhân bị sốc nhiễm trùng và ARDS, 15 bệnh nhân bị sốc nhiễm trùng mà không có ARDS, 30 người bị ngừng tim ngoại viện và 62 người bị đa chấn thương. Họ đã sử dụng dữ liệu lịch sử cho các nhóm không phải COVID-19.

Phát hiện có điều kiện

So với bệnh nhân sốc nhiễm trùng và ARDS, nhóm thuần tập COVID-19 có mức TNF, IL-6 và IL-8 thấp hơn. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê đối với TNF ( P <0,01), cũng như nồng độ IL-6 và IL-8 (đối với cả hai, P <0,001).

Ngoài ra, nhóm COVID-19 có nồng độ IL-6 và IL-8 thấp hơn đáng kể so với nhóm bệnh nhân bị sốc nhiễm trùng không ARDS.

Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy nồng độ IL-8 thấp hơn ở bệnh nhân COVID-19 so với bệnh nhân ngừng tim ngoại viện. Mức độ IL-8 không khác biệt giữa COVID-19 và nhóm chấn thương.

Hơn nữa, các nhà nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt về nồng độ IL-6 giữa những bệnh nhân bị COVID-19 và những người bị chấn thương hoặc ngừng tim ngoại viện.

Tuy nhiên, mức TNF ở những người có COVID-19 cao hơn ở những bệnh nhân chấn thương.

Quy mô mẫu nhỏ và thiết kế nghiên cứu một trung tâm là những hạn chế.

Các nhà nghiên cứu lưu ý: "Những phát hiện của phân tích sơ bộ này cho thấy COVID-19 có thể không phải là đặc điểm của bão cytokine". Tuy nhiên, họ nói thêm, "Liệu các liệu pháp anticytokine có mang lại lợi ích cho bệnh nhân COVID-19 hay không vẫn còn phải được xác định."

Trong tương lai, Pickkers và các đồng nghiệp đang nghiên cứu hiệu quả của các phương pháp điều trị khác nhau để giảm mức cytokine. Họ đang điều trị những người bị COVID-19, chẳng hạn, với anakinra và steroid ức chế cytokine IL-1 .

Họ cũng có kế hoạch đánh giá tác động lâu dài của COVID-19 đối với hệ thống miễn dịch. Pickkers cho biết: “Sau khi bị nhiễm trùng, người ta biết rằng hệ thống miễn dịch có thể bị ức chế trong một thời gian dài hơn, và chúng tôi đang xác định xem điều này cũng xuất hiện ở mức độ nào ở bệnh nhân COVID-19”.

Đủ để gây ra một cơn bão?

Nghiên cứu "khá thú vị và dữ liệu trong bài báo này phù hợp với dữ liệu của chúng tôi", Tadamitsu Kishimoto, MD, PhD, Phòng Điều tiết Miễn dịch tại Trung tâm Nghiên cứu Biên giới Miễn dịch tại Đại học Osaka, Osaka, Nhật Bản, nói với Medscape Medical News khi được yêu cầu bình luận.

Nghiên cứu của ông, được công bố trực tuyến ngày 21 tháng 8 trên tạp chí PNAS, cũng cho thấy mức IL-6 huyết thanh thấp hơn ở những người mắc COVID-19 so với những bệnh nhân mắc ARDS do vi khuẩn hoặc nhiễm trùng huyết.

Tuy nhiên, Kishimoto đã rút ra một điểm khác biệt: bệnh nhân COVID-19 có thể bị suy hô hấp nặng, cho thấy phản ứng miễn dịch khác biệt so với bệnh nhân nhiễm trùng huyết do vi khuẩn. SARS-CoV-2 lây nhiễm trực tiếp và kích hoạt các tế bào nội mô chứ không phải đại thực bào, như xảy ra trong nhiễm trùng huyết.

Vì lý do này, Kishimoto nói, "Nhiễm SARS-CoV-2 gây ra bệnh nguy kịch và rối loạn chức năng nghiêm trọng ở các cơ quan hô hấp và gây ra một cơn bão cytokine," ngay cả khi nồng độ IL-6 huyết thanh thấp hơn nhưng vẫn tăng cao.

Nguồn: https://www.medscape.com/viewarticle/937044?nlid=137305_530&src=WNL_mdplsfeat_200915_mscpedit_ccmd&uac=205629DK&spon=32&impID=2566940&faf=1#vp_1