Vài vấn đề cần lưu ý khi dùng thuốc tim mạch cho bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

Ths Bs Trình Trung Phong - Khoa Nội Tổng hợp

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT: Chronic obsttructive pulmonary disease - COPD) là một bệnh có đặc điểm tắc nghẽn lưu lượng khí thở ra thường xuyên bị hạn chế không hồi phục hoặc chỉ hồi phục một phần, tiến triển, thường có tăng phản ứng đường thở, do viêm phế quản mạn tính và khí phế thủng gây ra.

GOLD 2011 đã định nghĩa COPD với sự nhấn mạnh các bệnh lý đi kèm: “COPD là một bệnh lý phổ biến có thể phòng ngừa và điều trị được, đặc trưng bởi sự giới hạn luồng khí thường xuyên và nặng dần và thường kèm theo một đáp ứng viêm bất thường của phổi đói với các hạt độc hoặc khí độc. Đợt cấp COPD và các bệnh lý đi kèm góp phần vào độ nặng của từng người bệnh”

Hình minh họa

Trong thực tế lâm sàng bệnh lý đi kèm với COPD hay gặp là bệnh lý tim mạch, và việc dùng các thuốc điều trị bệnh tim mạch cho đối tượng này cần được cân nhắc một cách cẩn thận.

• Thuốc lợi tiểu: là loại thuốc hay dùng và gần như đầu tay cho các trường hợp cao huyết áp, suy tim…Tuy nhiên nhóm thuốc này có nguy cơ gây hạ kali máu. Trong khi đó các thuốc đồng vận β2 dùng trong bệnh lý COPD thường đưa kali vào nội bào gây hạ kali máu, bên cạnh đó nếu dùng corticoid có thể làm tăng thải kali qua nước tiểu dễ gây nguy cơ hạ kali máu gây kiềm chuyển hóa làm cho tình trạng thiếu oxy máu càng trầm trọng hơn. Vì vậy cần phải thận trọng khi dùng lợi tiểu cho bệnh nhân COPD đặc biệt các loại lợi tiểu thải Kali.
• Thuốc chẹn kênh calci: khá an toàn cho bệnh nhân COPD có bệnh lý tim mạch đi kèm. Thuốc này có thể đối kháng với cơn co thắt cơ trơn phế quản, làm tăng hiệu quả giãn phế quản, vì vậy đây là nhóm thuốc nên chọn lựa đầu tiên cho bệnh nhân COPD có tăng huyết áp.
• Thuốc chẹn β: Trước đây các thuốc nhóm này được xem là chống chỉ định tuyệt đối với các bệnh nhân có bệnh lý phổi như hen phế quản hay viêm phế quản mạn tính…vì nó gây ra những cơn co thắt phế quản cấp. Ngày nay có nhiều thuốc nhóm này thế hệ mới có hiệu quả rất tốt trong điều trị bệnh tim mạch do tác dụng chọn lọc nên có thể dùng cho bệnh nhân COPD. Có một đề tài nghiên cứu nhỏ cho thấy thuốc chẹn β chọn lọc có thể làm giảm nguy cơ tử vong và khả năng tiến triển thành đợt cấp của bệnh. Mặc dù bằng chứng của các nghiên cứu chưa đầy đủ nhưng trong các trường hợp COPD có kèm bệnh tim mạch vẫn có thể sử dụng các thuốc chẹn β chọn lọc thế hệ mới khởi đầu với liều thấp và thận trọng với các trường hợp COPD nặng. Tuy nhiên đây không phải là nhóm thuốc được chọn lựa đầu tiên cho bệnh nhân COPD có kèm cao huyết áp.
• Thuốc ức chế thụ thể Angiotensin: Đây là nhóm thuốc không có tác dụng phụ gây ho như nhóm ức chế men chuyển nên được chọn lựa khi bệnh nhân COPD có cao huyết áp đi kèm. Ngoài ra nó có thể ức chế quá trình viêm phần nào làm giảm quá trình tiến triển của bệnh.