Xét nghiệm sàng lọc chất ức chế đông máu

Bs Đoàn Hoàng - 

I. Giới thiệu

Các chất ức chế bản chất là những kháng thể chống lại sự đông máu và đích của nó bao gồm:

• Yếu tố đông máu như yếu tố VIII, IX…
• Phospholipid ví dụ như kháng đông lupus (Lupus Anticoagulant) thực tế hầu hết các kháng đông lupus đều chống lại sự kết hợp của protein-phospholipid

 

 

Hình ảnh minh họa chất ức chế yếu tố VIII, IX.

Một chất ức chế thường bị nghi ngờ từ bệnh sử lâm sàng hoặc kết quả xét nghiệm đông máu kéo dài [thường là APTT] không đúng trong hỗn hợp 50:50 với huyết tương bình thường. Các chất ức chế thường thấy nhất được nhắm mục tiêu chống lại phospholipid – Kháng đông lupus.

Các chất ức chế nhắm mục tiêu các yếu tố đông máu có thể phụ thuộc vào thời gian, ví dụ: Thuốc ức chế yếu tố VIII hoặc tác dụng tức thì, ví dụ: Thuốc ức chế yếu tố IX. Các kháng thể ức chế có thể hiện diện ở một cá nhân bị thiếu hụt yếu tố đông máu do di truyền, ví dụ: Bệnh Hemophilia A hoặc B - đây được gọi là các dị kháng thể nhưng cũng có thể phát sinh ở những người không có tiền sử mắc chứng rối loạn chảy máu di truyền - được gọi là các tự kháng thể.

Các kháng thể hướng đến FVIII (yếu tố VIII) hoặc FIX (yếu tố IX) nhưng không ức chế, tức là các kháng thể không trung hòa - đã được báo cáo.

Các chất ức chế yếu tố VIII thường hướng vào các domain A2, C1 và C2 của phân tử. Các chất ức chế yếu tố IX thường nhắm vào vùng GLA hoặc vùng protease của phân tử.

II. Nguyên lý và phương pháp sàng lọc chất ức chế

Việc sàng lọc chất ức chế FVIII dựa trên APTT và bao gồm việc đo APTT trên mẫu huyết tương trước và sau khi ủ ở 37 °C. Các chất ức chế yếu tố VIII phụ thuộc vào thời gian trái ngược với các chất ức chế FIX có tác dụng tức thì và do đó yêu cầu cho bước ủ ở 37 °C trong 120 phút. Bước ủ này không cần thiết nếu sàng lọc chất ức chế FIX.

Ba ống được chuẩn bị như trong bảng dưới đây. Các ống này được ủ ở 37 °C trong 120 phút và sau đó đặt trên nước đá để dừng phản ứng. Một ống thứ 4 được thực hện như ống 1 và ống 2 với tương đương về thể tích huyết tương và sau đó đo APTT trên cả 4 ống.

 

Sau đó tiến hành phân tích kết quả để đưa ra nhận định như sau:

 

Xét nghiệm sàng lọc phải nhạy nhưng không nhất thiết phải đặc hiệu. Nó sẽ có thể xác định tất cả các chất ức chế yếu tố nhưng nó có thể không cụ thể lắm nhưng nếu bạn có được một màn hình chất ức chế dương tính thì điều này có thể được điều tra chi tiết hơn bằng xét nghiệm Bethesda.

Trên đây là phần giới thiệu, nguyên lý và phương pháp thực hiện cũng như và đánh giá xét nghiệm sàng lọc chất ức chế con đường đông máu.

Tài liệu tham khảo

1. Inhibitor Assays in Haemostasis, Sang Medicine Ltd, 09/05/2022.