Viêm âm đạo do nấm: Bệnh cũ với những thách thức mới

Ths.Bs nội trú Phan Thị Hồng Ngọc

Viêm âm đạo do nấm (VVC: vulvovaginal candidiasis) là một bệnh cũ nhưng hiện nay trong xã hội hiện đại, tỉ lệ mắc bệnh vẫn tiếp tục ở mức cao. Khoảng 75% phụ nữ bị nhiễm nấm âm đạo 1 lần trong đời và phụ nữ mang thai cũng dễ bị nhiễm nấm âm đạo hơn do môi trường giàu estrogen.

Triệu chứng của nhiễm nấm âm đạo bao gồm: ngứa, đỏ âm đạo, đau khi quan hệ, đau âm hộ và ra dịch bất thường.

Viêm âm đạo do nấm tái phát (RVVC: recurrent VVC)  ảnh hưởng đến 5-8% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Việc điều trị còn gặp nhiều khó khăn vì sinh lý bệnh của nhiễm nấm âm đạo tái phát vẫn chưa được biết rõ ràng, các thuốc điều trị không phải luôn có hiệu quả, do vậy làm giảm chất lượng sống của người phụ nữ.

Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu cũng như hướng dẫn lâm sàng trong điều trị bệnh lí này. Dưới đây là tóm tắt những khuyến cáo mới nhất trong thực hành lâm sàng:

• Định nghĩa RVVC: một phụ nữ bị VVC ≥ 4 lần/năm.
• Chẩn đoán xác định RVVC dựa vào lâm sàng, xét nghiệm soi tươi khí hư và nuôi cấy nấm.
• Không cần thiết chỉ định thêm các xét nghiệm khác, ngoại trừ nghi ngờ các bệnh lí: đái tháo đường, HIV.
• Nhiễm nấm không triệu chứng thì không cần điều trị.
• Phải loại trừ đái tháo đường, HIV trước khi điều trị RVVC.
• Phác đồ điều trị ban đầu và duy trì với Fluconazole được ưa chuộng hơn

1. Phác đồ 6 tháng:

              Uống Fluconazole (100mg, 150mg, 200mg) mỗi tuần trong 6 tháng

              Hiệu quả khỏi bệnh sau 12 tháng: 42,9%.

         2. Phác đồ 1 năm: với liều Fluconazoe giảm dần trong 1 năm

             Uống Fluconazole 200mg 3 lần/tuần trong tuần đầu tiên

             Uống Fluconazole 200mg 1 lần/tuần từ tuần thứ 2 - 8

             Uống Fluconazole 200mg 2 lần/tháng từ tháng thứ 3 - 6

             Uống Fluconazole 200mg 1 lần/tháng từ tháng thứ 7 – 12

             Hiệu quả khỏi bệnh sau 12 tháng: 77 %.

• Phụ nữ mang thai nên được điều trị với thuốc đặt âm đạo.

1. Việc điều trị RVVC trong thai kì có thể làm giảm nguy cơ sinh non so với không điều trị (RR = 0,36, 95%, CI 0,17-0,75), giảm tỉ lệ trẻ sơ sinh bị nấm họng và viêm da do hăm tã từ 10% xuống còn 2% trong 1 năm đầu sau khi sinh.
2. Nystatin và nhóm imidazole đặt tại chỗ là thuốc được chọn lựa để điều trị trong thai kì.
3. Không nên lựa chọn các thuốc kháng nấm nhóm azole (fluconazole) đường uống do có liên quan với dị tật tim tứ chứng Fallot cho thai nhi.

• Không khuyến cáo điều trị cho bạn tình.

Phác đồ điều trị RVVC trog 6 tháng với Fluconazole có vẻ được khuyến cáo nhiều hơn tuy nhiên hiệu quả khỏi bệnh sau 12 tháng không cao. Phác đồ duy trì 12 tháng với liều Fluconazole giảm dần cho thấy hiệu quả cao hơn nhưng số lượng nghiên cứu vẫn còn ít, đòi hỏi có thêm nhiều báo cáo qui mô lớn hơn. Hiện nay, các hoạt chất kháng nấm mới, các liệu pháp miễn dịch như vaccine cũng đang được đặt ra cho các chiến lược điều trị RVVC trong tương lai.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Alexia Matheson, Danielle Mazza (2017). Recurrent vulvovaginal candidiasis: A review of guideline recommendations, Aust N Z J Obstet Gynaecol 2017; 1–7.
2. Aguin TJ, Sobel JD (2015). Vulvovaginal candidiasis in pregnancy. Current infectious disease reports; 17(6):462.
3. CDC (2015). Sexually Transmitted Diseases: Summary of 2015 CDC Treatment Guidelines. Journal of the Mississippi State Medical Association; 56(12):372-375.
4. Miró MS, Rodríguez E (2017)  Vulvovaginal candidiasis: An old disease with new challenges, Rev Iberoam Micol. 2017 Apr - Jun;34(2):65-71.